Mavzu: so`z birikmasi va sintagma so`Z birikmasi tasnifi

So`zlar so`z birikmasidan tashqarida o`rganilgani kabi so`z birikmasi ham gapdan tashqarida alohida o`rganilishi lozim. Bu o`rinda shuni ham aytib o`tish joizki, so`z –gap, nominativ, vokativ, infinitiv kabi gap turlari so`z birikmalariga ajratilmaydi
Gapning bir so`zdan iborat bo`lishi mumkinligi ham uning so`z birikmasidan farq qilishini ta’minlovchi bir belgidir
1. Otli so`z birikmalari
4. Modal so`zli so`z birikmasi.
2.Fe’lli so`z birikmalar.
3. Ravishli so`z birikmalari.
So`z birikma
lari hokim kompo
nentining morfolik tabiatiga ko`ra quyidagi
larga bo`linadi:
Otli so`z birikmalari. Bunday so`z biror birikmalarning hokim komponenti vazifasida quyidagi so`z turkumiga oid so`zlar kelish mumkin
olmosh: bolalarning har biri
sifatdosh: musobaqada g`olib chiqganlar
son : qizlarning ikkitasi
sifat : mehnatda ilg`or
ot: institut binosi, a’lochi student
Otli so`z birikmalari tarkibidagi hokim va tobe so`zlarining material o`rniga ko`ra quyidagicha gruppalanadi
ot bilan ot: daraxtning bargi: oltin soat
sifat bilan ot: sho`x bola, shirin olma
sifatdosh bilan ot: haydalgan er, terilgan paxta., oqarsuv
olmosh bilan ot: shu kitob, o`sha shahar
sifatdosh bilan olmosh: beradigan hech narsasi
son bilan ot: besh baho, olti million tonna paxta
ravish bilan ot: ko`p odam, oz gap
ot bilan sifat: o`qishda ilg`or, ishda ham dongdor
ot bilan sifatdosh: mehnatda o`rnak ko`rsatganlar
ot bilan sifat : mehnatda fidokor…
Fe’lli so`z birikmalar
ot bilan fe’l: xat yozmoq, Karim bilan kelmoq
ravish bilan fe’l: tez yurmoq, ko`p o`qimoq
son bilan fe’l: beshta olmoq, ikkiga ko`paytirmoq
olmosh bilan fe’l: seni kutmoq, undan so`ramoq