Mavzu: sport faoliyatidagi davrlar va ularning o'ziga hosligi

Ko`rsatish metodi va undan foydalanish.
Sport texnikasini o`rgatishda namuna ko`rsatish muxim rol o`ynaydi.Odatda mashqni trener yoki texnikasi yaxshi sportchi kursatadi. Texnikaning detallari to`g`risida tasavvur xosil qilish uchun o`qituvchi kupincha alohida elementlarni ko`rsatib beradi.Masalan: snariyadni qanday ushlashni yoki yadro itqitishda panjalarning eng ohirgi harakatini yoki depsinish joyiga oyoq tagi qanday qo`yilishini va shu kabilarni alohida ko`rsatiladi. Sport texnikasini namoiysh qilishda harakatning tez bulishi ko`rib idrok qilib olishni qiyinlashtiradi. Ba`zan disk nayza uloqtirish va yadro itqitishda o`qituvchi sekinlashtirilib kursatishdan foydalanish mumkin.Juda murakkab yengil atletika turlaridagi ayrim elementlarnijoydan turib kursatish yengilroq. Masalan: turnikda xalqada osilib turib o`zunlikga qaychi usulida sakrashdagi oyoq harakatlarini sekin ko`rsatish mumkin
Yordam berish metodi.O`qituvchi sport texnikasini o`rgatiyotgan payitda o`quvchiga kerakli holatni eg`allashga yoki zarur harakat qilishga yordam berish mumkin. O`qituvchining jismoniy yordami bilan sportchida o`rganilayotgan texnika to`g`risida ginestetik hissiyot asosida tasavvur xosil buladi. Bu mustaqil paytida ozmi kupmi o`hshash buladi.
O`quvchi mashqni yahlit bajariyotganda yoki uning elementini bajariyotganda ham o`qituvchi yordam berib yubora oladi .O`rgatish paytida bu juda foydali bulishi mumkin lekin buning uchun o`qituvchi malakali bulishi yordam berishning tegishli yo`llarini bilishi kerak
Sport texnikasini egallash. Harakatni va faoliyat xaqidagi tasavvurni amalga oshirish bilan o`quvchi sport texnikasini egalaydi. Bunga erishish o`rgatish samarasini oshiradigan turli metodlar usullar yo`llar bilan buladi. Bular ichida mashqni boshdan-ohir yahlit o`rgatish metodi va bo`lak-bo`lak o`rgatish metodi birinchi o`rinda turadi.
Mashqni yaxlit o`rgatish metodi. Bu o`rganilayotgan harakat yoki faoliyatni qanday ko`rsatilgan va tushintirilgan bulsa xuddi shunday yaxlit takrorlash demakdir.Yugurish sakrash uloqtirishni o`rgatishda bu metod shug`ullanuvchilarning shaxsiy qobiliyatiga mos keladigan harakat malakalari hosil qilishga yordam beradi.
Juda murakkab texnikani yahlit metod bilan o`rgatishda oldingi o`rganilayotgan harakatning mohiyatini o`zgartirmasdan oddiylashtirish kerak. Masalan: uloqtirishning mohiyati tashlab yuborishdan iborat. Nayza turgan joydan tashlansa ham yugurib kelib tashlansa ham uloqtirish bari bir uloqtirishligicha qolaveradi faqat faoliyat murakkabligi o`zgaradi. Mashq asta sekin murakkablashtira boradi.
Mashqlarni bulaklarga bo`lib o`rgatish metodi. Bu metod yaxlit mashqning ayirim qismlari to`g`risida tasavvur xosil qilish ularni urganish to`zatish takomillashtirish va mustaxkamlash uchun qo`llaniladi.O`quvchi bir muncha vaqt mashqning bir elementini detalini o`zlashtiradi..Ayirim harakat etarli darajada mustaxkam o`zlashtirilgandan keyin,u yaxlit faoliyat bilan bog`lanadi. Bulaklab o`rgatish metodi yaxlit o`rgatish metodi bir-birini tuldiradi.O`rgatish prsessida ular navbatma navbat qo`llaniladi.
Sport texnikasii amaliy bajarishni o`rgatish usullari va yo`llari. Kursatilgan metodlar bilan sport texnikasini o`rgatish prosesida mashqni birinchi bor bajarishga va to`g`ri bajarishga yordam beradigan turli xil usullar va yo`llar qo`llaniladi..Odatda bu usullar va yo`llar o`rganilayotgan mashqni bajarish sharoitini yengillashtirishga asoslangan.
Dastlabki sekin ijroning to`g`ri bulishiga o`qituvchi bilan bir vaqtda bajarish bilan erishish mumkin. Men bilan birga bajaring deb o`qituvchi harakatni sekin bajaradi.O`quvchilar esa unga qarab harakatni takrorlaydi. O`rgatishning boshlangich davrida kuproq alohida-alohida ketma-ket tushuntirish va ijro etish usuli qo`llaniladi.
To`g`ri bajarishni baholash xatolarni to`zatish sport texnikasini o`rgatish va takomillashtirish prosesida to`g`ri bajarilishni muttasil baxolab xatolarni aniqlab va ularni to`zatib borish muhimdir.

Sport taktikasi raqib bilan musobaqa qilish san`atidir. Uning bosh vazifasi raqib ustidan g`alabaga erishmoq uchun sportchining kuch va imkoniyatlarinidan mumkin qadar samarali foydalanishdir.

Taktika san`ati yengil atletikaning barcha turlarida ham zarurdir.Lekin turli sport ihtisosidagi yengil atletikachilarda bunga extiyoj bir xil emas. Taktika san`ati sportcha yurishda o`rtacha o`zoq va eng o`zoq masofalarga yugurishda kuproq va raqib bilan bevosita aloqada bulmasdan musobaqalashadigan turlarda ozroq kerak buladi.
Taktik san`at sportchiga o`z sport texnikasidan jismoniy va ma`naviy-irodaviy tayyorgarligidan turli sharoitda har-xil raqiblar bilan kurasha olish tajribasidan va bilimidan samarali foydalana olish imkonini beradi.Hozirgi kunda turli mamlakatlardagi eng kuchli yengil atletikachilarning texnik jismoniy va irodaviy tayyorgarliklari nihoyatda yuqori darajada.Shuning uchun ham xalqaro musobaqalarda boshqa hamma jixatdan bir xil bulgan sharoitda taktika san`ati etukligi xisobiga g`alaba qilinadi.
Taktik tayyorgarlik taktika sohasidagi bilimlar bilan o`zining yengil atletika turiga moslab amalda taktikani ishlata bilishidan tashkil topadi. Musobaqalashishning maqsadga muvofiq usul va yo`llarini ishlab chiqish ham bo`lajak musobaqadagi konkret raqiblarning imkoniyatlarini hisobga olib planlar variantlar grafiklar va shu kabilarni to`zish ham maxsus taktik tayyorgarlikga kiradi.
Umuman taktik mahorat mo`ljallangan planni aniq bajarishga to`g`ri kelmay qolganda esa vaziyatni tezgina baxolab eng samarali qarorga kelishga imkon beradigan bilim tajriba va malaka boyligiga asoslanadi.