Mavzu. Statistik jadval va grafiklar Statistik jadvallar haqida tushuncha

Statistik grafiklar – bu raqamli miqdorlar va ularning nisbatini nuqta, 
chiziq, figura va boshqa geometrik shaklda shartli tasvirlanishidir. 
Statistik grafiklarni tuzishda va ifodalashda quyidagi talablarga rioya qilish 
lozim. Statistik ko’rsatkichlarning mohiyatini, makon va zamonda o’zgarishini, 
shuningdek boshqa belgilarini e’tiborga olgan holda ko’ra bilish, tasavvur qilish, 
tushunish, mavjud qonuniyatlarni aniqlash qulay bo’lgan grafiklar yasalishi lozim. 
Yuqoridagi talablarni bajarish uchun grafik tasvirda quyidagi asosiy elementlar 
qatnashadi: grafik obraz; grafik maydon; grafik maydon o’lchov birliklari; 
masshtab; shkala; grafik talqin. 

---

Grafik tasvir - bu statistik ma’lumotlar ifodalanadigan nuqta, chizik va 
figuralar to’plamidan iborat geometrik belgilardir. 
Grafik maydon – grafikni hosil qiluvchi geometrik belgilar joylashtiriladigan 
maydondir. Grafik maydon o’z vazifasiga qarab aniq o’lchamlarga (formatga), 
ya’ni kattalik va tomonlar nisbatiga ega bo’ladi.
Maydon o’lchovlari – grafik tasvir joylashtiriladigan maydonning 
koordinatalar tizimi, ya’ni grafik maydonning o’lchovini ifodalovchi to’r. 
Amaliyotda keng qo’llaniladigan koordinatalar tizimi bu to’g’ri chiziqli koordinata 
tizimidir (1-rasm). Uning asosan birinchi choragidan, ba’zan barcha choraklaridan 
statistika grafiklarini tasvirlashda foydalaniladi. Grafiklarni tasvirlashda qutbli 
koordinata tizimidan ham foydalaniladi (2-rasm). Ular vaqt bo’yicha tsiklik 
(davriy) o’zgarishlarni tasvirlashda muhimdir. To’g’ri chiziqli koordinata tizimida 
maydon o’lchovlari vertikal va gorizontal o’qlarda (ordinata va abtsissa o’qlari) 
ifodalansa, qutbli koordinata tizimida esa markazdan chiqqan nur (asosan o’ng 
tomondagi gorizontal nur), ya’ni koordinata o’qi va unga nisbatan nur burchagi 
o’lchovlarida ifodalanadi. Statistika xaritasini tasvirlashda esa o’lchovlar kontur 
to’r (daryo, dengiz, okean va mamlakat chegaralari konturi) shaklidagi 
chegaralarda turli xil rang yoki gemetrik belgilar orqali ifodalanadi.