Мавзу: Суғурта ташкилотларида бухгалтерия ҳисоби фанининг предмети, объекти ва вазифалари

 
 
 
IV bob. SUG‘URTA SHARTNOMALARINI TUZISHDA 
IMTIYOZ VA CHEGIRMALAR BERISH VA TO‘LANGAN 
SUG‘URTA MUKOFOTLARINI SUG‘URTA AGENTLARI, 
BROKERLARI HAMDA SUG‘URTALANUVCHINING 
BUXGALTERIYA HISOBIDA AKS ETTIRISH 
 
4.1. Sug‘urta shartnomalarini tuzishda imtiyoz va chegirmalar
 
 
 
 
berishni hisobga olish 
 
Sug‘urta munosabatlarida sug‘urtalovchilar ba’zan ko‘p yillik 
mijozlari uchun sug‘urta hodisalari yuz bermagan taqdirda ularni 
rag‘batlantirish maqsadida, yangi sug‘urta shartomasini tuzishda 
ba’zi imtiyozlar va chegirmalar berishi mumkin. Sug‘urtalovchi bel-
gilangan sug‘urta tarifidan pastroq tarifda sug‘urtalanuvchiga bera-
digan chegirmasi, sug‘urtalovchi foydasi hisobidan amalga oshiri-
ladi deb hisoblash maqsadga muvofiq hisoblanadi.
Shunday ekan, sug‘urtalovchi tomonidan sug‘urta shartnoma-
sini tuzishda sug‘urtalanuvchiga beradigan imtiyoz yoki chegirma-
si 9050 “Xaridorlar va buyurtmachilarga berilgan chegirmalar” 
schyoti yordamida quyidagi tartibda hisobga olinadi.
Eng avvalo, belgilangan tarif stavkasi asosida sug‘urta muko-
fotining hisobga olinishi quyidagi provodka asosida amalga oshi-
riladi: 
 
Debet 4030 – Kredit 6280 
Bir vaqtning o‘zida berilayotgan imtiyoz yoki chegirma sum-
masiga quyidagicha provodka beriladi: 
Debet 9050 “Xaridorlar va buyurtmachilarga berilgan 
chegirmalar” – Kredit 4030 
 
Yuqoridagilarga muvofiq ravishda sug‘urtalanuvchi tomoni-
dan to‘langan sug‘urta mukofoti (chegirma chiqarib tashlangan 
holda) quyidagi provodka orqali amalga oshiriladi: 
Debet 5000 (5100,5200) – Kredit 4030 

---

47 
Ko‘rinib turibdiki, berilayotgan chegirmalar sug‘urtalovchining 
daromadi hisobidan amalga oshirilishi mantiqqa to‘g‘ri keladi. Chun-
ki sug‘urta tashkiloti chegirma ko‘rinishida bergan imtiyoz xarajat-
larini o‘z zimmasiga oladi.