Мавзу: Суғурта ташкилотларида бухгалтерия ҳисоби фанининг предмети, объекти ва вазифалари

Debet 6030 – Kredit 6280 
 
Yuqoridagiga muvofiq ravishda 6030 schyot “Sug‘urtalanuv-
chilarga to‘lanadigan schyotlar”ning debeti bo‘yicha hayot su-
g‘urtasi bo‘yicha sug‘urta shartnomalari asosida berilgan ssudalar 
bo‘yicha qarzdorlikni qoplash bo‘yicha 4070 “Hayot sug‘urtasi 
bo‘yicha berilgan ssudalar bo‘yicha olinadigan schyotlar”ning kre-
diti bilan korrespondensiyalanishi mumkin.
Sug‘urta shartnomalari bo‘yicha ssudalar berish tartibi va shart-
larini ko‘rib chiqamiz. Ssudalar asosan uzoq muddatli hayot sug‘ur-
tasi shartnomalari bo‘yicha beriladi. Bu shartnomalarda quyidagilar 
sug‘urta hodisasi hisoblanishi mumkin: 
− sug‘urtalanuvchining vafot etishi; 
− sug‘urtalanuchining shartnomada belgilangan muddatgacha 
yashashi: 
Shuningdek: 
− sug‘urta shartnomasida belgilangan tartibda pensiyalar yoki 
annuitetlarning to‘lanishi: 
− sug‘urta shartnomasining amal qilish davrida joriy to‘lovlar-
ni amalga oshirish. 
Hayotni sug‘urtalash shartnomalari bir yildan kam bo‘lmagan 
muddatga tuziladi. Hayot sug‘urtasida sug‘urta mukofoti aktuar 
hisoblar asosida, vafot etish darajasi jadvali va investitsion daro-
madlar darajasini hisobga olgan holda hisoblab chiqiladi. Bunda 

---

61 
sug‘urta mukofoti sug‘urta summasiga juda yaqin bo‘ladi. Masa-
lan, 30 yoshli shaxs bilan 3 yilga tuzilgan sug‘urta shartnomasi 
bo‘yicha, agar yillik daromadlilik darajasi 20% bo‘lsa, sug‘urta 
mukofoti sug‘urta summasining 55-60% ini tashkil etadi.
Amaldagi qonunchilikka muvofiq sug‘urtalovchilar sug‘urta 
mukofotlari evaziga shakllantirgan sug‘urta zaxiralari mablag‘la-
rini daromad olish maqsadida investitsiya qilishi mumkin. Sug‘ur-
ta zaxiralarini investitsiya qilishning bir yo‘nalishi bu hayot sug‘ur-
tasi shartnomalari bo‘yicha ssudalar berish hisoblanadi. Sug‘urta-
lovchi tomonidan ssudalar faqatgina u bilan hayot sug‘urtasi shart-
nomasini tuzgan sug‘urtalanuvchilargagina berilishi mumkin. Ssu-
dalarning ta’minoti sifatida sug‘urtalanuvchining sug‘urta shart-
nomasi bo‘yicha shakllantirgan sug‘urta summasi hisoblanadi.
Sug‘urtalanuvchilarga ssudani berish jarayoni quyidagi provod-
ka bilan hisobga olinadi: