Mavzu: тopografik kartalarda o‘lchash ishlarini bajarish

---

12 
AMALIY MASHG’ULOT - 2 
 
MAVZU: ТOPOGRAFIK KARTALARDA O‘LCHASH ISHLARINI
BAJARISH
 
2.1.Geografik va to‘g‘ri burchakli koordinatalarni aniqlash 
 
54
0
40

- shimoliy kenglik Kartaning janubiy- qarb burchagining 
18
0
00

- sharqiy uzoqlik geografik koordinatalari 
 
Kartaning minutlar romidan foydalanib quyidagilarni aniqlash 
mumkin: 
1. Kartadagi hoxlagan nuqtaning kengligi va uzoqligini aniqlash.
 
A- nuqtadan haqiqiy meridian o‘tkazilib uning uzoqligi topiladi. 
Buning uchun romning g‘arbiy tomoni va A nuqtaning haqiqiy meridiani 
orasida qancha minut va sekund joylashganini sanash mumkin. Hosil 
bo‘lgan minut va sekundlar soni romning g‘arbiy uzoqligiga qo‘shib A 
nuqtaning λ= 18
0
01

 13

sharqiy uzoqligini hosil qilamiz.
 
A-nuqtaning kengligini ham shu tarzda aniqlaymiz. 
 φ= 54
0
 41' 14'' 
shimoliy 
kenglik 
sharqiy 
romning 
bo‘laklaridan 
foydalanib A-nuqtaning kengligini yuqorida yozilganidek topiladi. 
II.Kartadagi geografik koordinatlarini bilgan holda hoxlagan nuqtaning 
holatini aniqlash mumkin. 
 
Misol. B nuqtaning 
kengligi- 54
0
 40' 15'';
 
 
 
 
 
uzoqlikgi- 18
0
 03' 54'' ga ega.
G‘arbiy va sharqiy romlarda ko‘rsatilgan kenglikda topamiz, ularni 
to‘g‘ri chiziq bilan tutashtiramiz, shimoliy va janubiy romlardan ular orqali 
ham to‘g‘ri chiziqni o‘tkazish mumkin, ya’ni ikkita to‘g‘ri chiziqni 
kesishishi B nuqtaning o‘rnini beradi (3-chizma). 
Kartadagi hoxlagan nuqtaning geografik koordinatlarini bilgan holda 
istalgan nuqtani topish mumkin. 
6066 km – x
to‘g‘ri burchakli koordinatalar:4307 sondagi
4307 km – у  
4 soni olti gradusli zonaning nomeri.