Mavzu: Turistlar xavfsizligini ta’minlashning xususiyatlari. Reja

Xatarli nurianish va kimyoviy omillar
Ultrabinafsha nurlanishi, radioaktivlik darajasining yuqori bo‘lishi - juda ham
ko‘p uchraydigan omillar hisoblanadi. Ultrabinafsha nurlanish xavfi bor hollarda
(quyoshdan kuyish, issiq urishi) turistlarni ogohlantirish kerak hamda ularga xatarli
hududga borishganda shaxsiy himoya vositalari (quyosh nuriga qarshi ko’z oynak-
lar, himoyalovchi krem, maz va kiyimlar)ni ishlatish tavsiya etiladi. Bu tog‘larga

uyushtirilgan safarlarda, tog‘-chang‘i va suv sayohatida ham keng tarqalgan.

Radiatsiya darajasi yuqori bo’lgan hududlarga turistik yo'nalishlarni uyush-
tirish mumkin emas. Yaponiyalik ko‘pgina turistlar doimo o ‘zlari bilan radiatsiya
darajasini ko‘rsatuvchi maxsus datchiklar olib yurishadi va radiatsiya darajasini
yuqoriligini sezishsa, turistik yo‘nalishlami to‘xtatishlari ham mumkin. Joylarning
inson organizmiga ta ’sir qiluvchi kimyoviy omillari ham b o ‘ladi (masalan, zahar-
lovchi, og‘riq paydo qiluvchi). Yo‘nalishni tashkil qilish vaqtida bunday omillar
bor yo‘qligini tekshirish kerak. Suv tarkibida, ayniqsa, ichimlik suvi tarkibida,
havo, tuproq, oziq-ovqat mahsulotlari tarkibidagi zararli moddalar ustidan nazorat
o ‘matish kerak. Shuningdek, kimyoviy ta ’siri past bo‘lgan yo‘nalish trassalarini,
yo‘lda dam olish joylarini, uxlash uchun joylami, ovqatlanish uchun va dam olish
joylarini tanlash maqsadga muvofiqdir. Joylarda dezinfeksiya ishlarini qo’llash
kerak.
Yong‘in xavfi
Qurilish me’yorlari va qoidalariga doimo rioya qilish kerak. Shuningdek,
turistlaming himoyasi uchun obyekt va muassasalarda yong‘in xavfining oldini
oladigan qo‘llanmalarga ham e’tibor berilsa, maqsadga muvofiq bo‘lar edi. Tashish
bosqichidagi xavf va xatarlar sayohatda turistlarni tashish juda ham xatarli bo’lgan
bosqich hisoblanadi, chunki transport vositalari juda katta xatar manbalaridir.
Tashish turlarining hammasida xavfsizlik eng asosiy masala bo’lishiga qaramas-
dan, noxush hodisalarning ko‘pi tashish bosqichida sodir bo‘ladi. Avtobuslaming
avariyaga uchrashi, temiryo‘1 poyezdlarini (eng zamonaviy liniyalar ham) relslar-
dan chiqib ketishi ( 1998-yili Germaniyada yuqori tezlik bilan harakat qiladigan

poyezd relsdan chiqib ketgan va bu og‘ir oqibatlarga olib kelgan. 2006-yilning

avgust oyida Misrda bir-biriga qarama-qarshi yo‘lga chiqqan poyezdlarning to‘q-
nash kelishi natijasida yuzlab odamlar vafot etdi va jarohatlandi), dengiz
kemalarining ch o ‘kishi, hamma markadagi samolyotlarning yerga yoki dengizga
qulashi mumkin. Texnik yoki tabiiy nosozliklar falokatlarni keltirib chiqaradi,
lekin bunday hollar terroristlaming ishi deb belgilanmaydi. Har hafta butun jahon
juda ham ayanchli hodisalar bilan birga o ‘n va o ‘ndan ortiq odamlar o‘limi bilan
tugayotgan falokatlarni eshitib larzaga keladi. Lekin, bunday hodisalar tashish
hajmining kam foizini tashkil etadi. Agar bunday bo‘lmaganda hech kim biror-bir
yerga bormasdi, xavfdan qo‘rqib uyda o ‘tirar edi. Bundan tashqari, har b ir turist
sayohatga otlanayotganda, albatta, u bilan hech narsa sodir bo‘lmaydi, — deb
hisoblaydi.
Har bir transport turida yo‘lovchilarni tashish qoidalari mavjud va shu bilan
birga yo’lovchi va ularning yuklarini sug‘urtalovchi institutlar tashkil etilgan.
Havo va dengiz, avtomobil va temir yo‘llarida tashish haqida Butunjahon
Konvensiyasi qabul qilingan. Bunda xavfsizlik qoidalari asosiy o‘rinni egallaydi.

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI VAZIRLAR MAHKAMASINING

QARORI
TRANSPORT VA TURIZM OBYEKTLARIDA XAVFSIZLIKNI
TA’MINLASHGA OID QO‘SHIMCHA CHORA-TADBIRLAR
TO‘G‘RISIDA
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Transport va turizm obyektlarida
jamoat xavfsizligini ta’minlashning samarali tizimini joriy etishga oid qo‘shimcha
chora-tadbirlar to‘g‘risida” 2019-yil 6-martdagi PQ-4229-son qaroriga muvofiq,
shuningdek, zamonaviy axborot-kommunikatsiya vositalaridan foydalangan holda
transport va turizm obyektlari hamda ularga tutash hududlarda jamoat xavfsizligini
ta’minlashning markazlashgan muvofiqlashtirilgan boshqaruvini tashkil etish
maqsadida Vazirlar Mahkamasi qaror qiladi:
1. O‘zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi Transportda xavfsizlikni
ta’minlash bosh boshqarmasi (keyingi o‘rinlarda Bosh boshqarma deb ataladi)
tuzilmasida Situatsion-tahliliy markaz (keyingi o‘rinlarda Markaz deb ataladi)
tashkil etilsin.
2. Quyidagilar Markaz faoliyatining asosiy yo‘nalishlari etib belgilansin:
transport va turizm obyektlari hamda ularga tutash hududlardagi holat va vaziyatni
monitoring qilish, kelib tushgan ma’lumotlar tahlili asosida vaziyatning kelgusi
rivojlanishini prognoz qilish;
transport va turizm obyektlari hamda ularga tutash hududlarda yuzaga
kelishi mumkin bo‘lgan xavf-xatarlar to‘g‘risidagi ma’lumotlarni yig‘ish,
tizimlashtirish, jamlash va tahlil qilish;

transport va turizm obyektlari hamda ularga tutash hududlarda huquqbu-

zarlik holatlari, tabiiy va texnogen tusdagi hodisalarning oldini olish va ularning
oqibatlarini bartaraf etish yuzasidan tezkor va samarali choralar ko‘rish bo‘yicha
taklif va tavsiyalar ishlab chiqish;
transport va turizm obyektlari hamda ularga tutash hududlarda yuzaga
kelishi mumkin bo‘lgan xavflar to‘g‘risida Bosh boshqarma Navbatchilik qismini
tezkor ma’lumotlar bilan ta’minlash.
3. O‘zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi Transportda xavfsizlikni
ta’minlash bosh boshqarmasi tuzilmasida Situatsion-tahliliy markazni tashkil etish
bo‘yicha chora-tadbirlar rejasi ilovaga muvofiq tasdiqlansin.
4. O‘zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi:
a) 1 oy muddatda O‘zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi Transportda
xavfsizlikni ta’minlash bosh boshqarmasi Situatsion-tahliliy markazining nizomini
tasdiqlasin;
b) 2021-yil 1-yanvarga qadar:
transport obyektlarida xavfsizlikni ta’minlovchi profilaktika inspektorlari va
patrul-post xizmati xodimlarini mobil videoregistrator (bodikamera)lar bilan
ta’minlasin;
transport obyektlarida xavfsizlikni ta’minlovchi profilaktika inspektorlarini
qidiruvdagi shaxslar to‘g‘risidagi ma’lumotlar bilan dasturiy ta’minotga ega
planshetlar bilan ta’minlash choralarini ko‘rsin;
5. O‘zbekiston Respublikasi Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyala-
rini rivojlantirish vazirligi Markazni transport va turizm obyektlari hamda ularga

tutash hududlarda jamoat xavfsizligini ta’minlashning markazlashgan boshqaruvini

amalga oshirish uchun zarur yuqori tezlikdagi aloqa transport kanallari bilan
belgilangan tartibda ta’minlasin.
6. Mazkur qarorning bajarilishini nazorat qilish O‘zbekiston Respublikasi
Bosh vazirining birinchi o‘rinbosari — transport vaziri A.J. Ramatov zimmasiga
yuklansin.
O‘zbekiston Respublikasining Bosh vaziri A. ARIPOV
Toshkent sh.,
2019-yil 17-dekabr,
1010-son

Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 17-dekabrdagi 1010-son

qaroriga 
ILOVA

FOYDALANILGAN AJDABIYOTLAR RO‘YXATI
I. O’zbekiston Respublikasi qonunlari
1.1. 0 ‘zbekiston Respublikasining «Turizm to‘g‘risida»gi Qonuni. -T.,
1999-yil 20 avgust.
II. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti farmonlari

va qarorlari
2.1. «O’zbekistonda turizmi sohasi uchun malakali kadrlar tayyorlash
to‘g‘risida» gi O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 30 – iyundagi
PF-2332-sonli Farmoni.
2.3. «O’zbekiston Respublikasining turizm sohasini jadal rivojlantirishni
ta’minlash chora-tadbirlari to‘g‘risida» gi O’zbekiston Respublikasi Prezidentining
2016-yil 2-dekabrdagi PF-4861-sonli Farmoni.
2.4. «O’zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar
strategiyasi to‘g‘risida”gi 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil
7-fevraldagi PF-4947-sonli Farmoni.
2.5. “Turizm sohasini rivojlantirishda mahalliy ijro etuvchi hokimiyat organ-
larining mas’uliyatini yanada oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi O’zbekiston
Respublikasi Prezidentining 2017-yil 12-iyuldagi PQ-3129 sonli Qarori.

III. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi qarorlari va
O’zbekiston Respublikasi vazirliklarining huquqiy-me’yoriy
hujjatlari
3.1. «O’zbekiston Respublikasida turizmni rivojlantirishning ayrim masalalari
to‘g‘risida» O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2015-yil
l6-martdagi 53-sonli Qarori.

3.2. «O’zbekiston Respublikasida xalqaro turizmning zamonaviy

infrastrukturasini barpo etish chora-tadbirlari to’g’risida» gi O’zbekiston
Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2017-yil 25-iyundagi 210-sonli Qarori.
3.3. «O’zbekistonda turizm sohasi uchun kadrlar tayyorlash tizimini takomillash-
tirish chora-tadbirlari to‘g‘risida» gi O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkama-
sining 2017-yil 2-iyuldagi 324-sonli Qarori.

IV. Internet saytlari
4.1. www.gdnet.org
4.2. www.stat.uz
4.3. www.lex.uz
4.4. www.uzbektourism.uz
4.5. www.uzreport.uz.
4.6. www.Turkistonpress.uz
4.7. www.russiatourism.ru
4.8. www.fw.unwto.org
4.9. www.wttc.org
4.10. www.unwto.org
4.11. www.gastrotur.ru