Maxobova Dildora Abrorjon qizi “Musobaqa sharoitida yosh futbolchilarning texnik tayyorgarligini o‘rgatish” mavzusida yozilgan bitiruv malakaviy ishi
Jismoniy tayyorgarlik bo‘yicha qabul va ko‘chish me’yorlarini
Дилдора БМИ
| Jismoniy tayyorgarlik bo‘yicha qabul va ko‘chish me’yorlarini
| |||||||||||||
|
| |||||||||||||
|
|
|
bajarilish foizlari. |
|
|
| ||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
| ||||||
|
|
|
|
|
Sportchilar guruhi |
|
| |||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
| ||||||
|
|
|
|
1 o‘quv yiliga (O‘MG) |
2 o‘quv yiliga (O‘MG) |
| ||||||||
|
№ |
Nazorat mashqlari |
|
|
|
|
|
| ||||||
|
|
Tajriba |
Nazorat |
Tajriba |
Nazorat |
| ||||||||
|
|
|
|
(n=18) |
(n=18) |
(n=17) |
(n=17) |
| ||||||
|
|
|
|
|
soni |
% |
soni |
% |
soni |
% |
soni |
% | ||
|
1 |
10 m ga yugurish, soniya |
15 |
83,3 |
11 |
61,1 |
15 |
88,2 |
9 |
52,4 | ||||
|
2 |
50 m ga yugurish, soniya |
16 |
88,8 |
12 |
66,6 |
16 |
94,1 |
12 |
70,5 | ||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |||
|
3 |
Moksimon |
yugurish |
16 |
88,8 |
11 |
61,1 |
15 |
88,2 |
14 |
82,3 | |||
|
|
7x50 m, s |
|
|
|
|
|
|
|
|
| |||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| ||||
|
4 |
3000 m ga yugurish, daq, |
14 |
77,7 |
12 |
66,6 |
14 |
82,3 |
10 |
58,8 | ||||
|
|
son |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| ||
|
5 |
Turgan |
|
joydan |
15 |
83,3 |
13 |
72,2 |
14 |
82,3 |
11 |
64,7 | ||
|
|
balandlikka sakrash, sm |
|
|
|
|
|
|
|
| ||||
|
6 |
Turgan |
|
joydan |
14 |
77,7 |
10 |
50 |
15 |
94,1 |
10 |
58,8 | ||
|
|
uzunlikka sakrash, sm |
|
|
|
|
|
|
|
| ||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |||
|
7 |
Turgan |
joydan besh |
15 |
83,3 |
12 |
66,6 |
16 |
82,3 |
10 |
58,8 | |||
|
|
karra |
|
uzunlikka |
|
|
|
|
|
|
|
| ||
|
|
sakrash, m |
|
|
|
|
|
|
|
|
| |||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |||
|
8 |
To‘pni |
uzoqqa tashlab |
15 |
83,3 |
12 |
66,6 |
14 |
88,2 |
9 |
52,9 | |||
|
|
berish, m |
|
|
|
|
|
|
|
|
| |||
|
9 |
“kuchli” oyoqda to‘pni |
14 |
77,7 |
10 |
50 |
15 |
|
11 |
64,7 | ||||
|
|
maksimal |
uzoqlikka |
|
|
|
|
|
|
|
| |||
|
|
uchishiga zarba, m |
|
|
|
|
|
|
|
| ||||
|
|
Bajar. o‘rtacha foizi |
82,6 |
63,3 |
87,5 |
62,7 | ||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| ||
Ikki yildan keyin pedagogik tajribalar oxirida, yosh sportchilarning jismoniy tayyorgarlik darajasi va funksional holatini yakunin testi o‘tkazildi. Tadqiqot natijalari shuni ko‘rsatadiki, ikkala guruhda ham jismoniy tayyorgarlik darajasi dastlabkiga qaraganda o‘sgan (15-jadval). “A” tajriba guruhi sportchilari, “B” nazorat guruhiga nisbatan nazorat mashqlarini yaxshi natijalar bilan bajarganlar. 10m yugurish “A” guruhi natijalari 0,03 soniya yuqori (t=3,0, p<0,01); 50m yugurishda – 0,15s (t=3,57, p<0,01); joydan yuqoriga sakrash -3sm (t=5,26, p<0,01); uzunlikka sakrashda-15sm (t=3,16, p<0,01); to‘pni uzoqqa tashlab berish -100sm (t=4,29, p<0,01); maksimal uzoqlikka to‘pga zarba testida -330sm (t=2,7, p<0,05); beshkarra sakrash – 70sm (t=3,16, p<0,05); 3000m yugurish -11,5s (t=2,45, p<0,05).
Funksional holat ko‘rsatkichlari ikkala guruhda ham deyarli bir hil, ishochli farqlanish (p<0,05) kuzatilmadi. Bu dalil, aynan shu yoshda futbol yoki boshqa sport turlari bilan shug‘ullanish o‘sayotgan organizmning funksional imkoniyatlarini rivojlantirishga ijobiy ta’sir ko‘rsatishini isbotladi. Agar biz sport bilan shug‘ullanuvchi va shug‘ullanmaydigan bolalarni taqqaslaganimizda unda natijalar boshqacha bo‘lar edi.
Pedagogik tajribalar yakunida bizning oldimizda,jismoniy tayyorgarlik nuqtaiy nazardan bajarilagn ishlar samaradorligi hamda saralash uslubiyati samaradorligi haqidagi vazifalar turardi.
Bizning tadqiqotlarimizda sport maktablari o‘quv-mashg‘ulot guruhlari uchun yosh futbolchilarning jismoniy tayyorgarligi bo‘yicha o‘tish me’yorlari oldindan ishlab chiqilgan edi.
Pedagogik tajriba xulosasiga ko‘ra “A” guruhi sportchilari ikkinchi o‘quv yil o‘quv-mashg‘ulot guruhiga qabul qilinishlari uchun o‘tish me’yorlarini o‘rtacha 87,5% bajardilar, “B” guruhi sportchilarida esa faqatgina 62,7% (16-jadval). Testda bu quyidagicha aks etgan: “A” – 88,2-94,1%; “B” guruhida – 52,9-82,35%. Ushbu dalillarga ko‘ra quyidagicha sharx keltirish mumkin, sportning o‘yin turlariga, xususan futbolga saralash uslubiyati, o‘tkazilgan tadqiqotlarnining ijobiy tavsifi bilan tasdiqlangan.
Pedagogik tajribalar vaqtida sportchilar aniq xajmdagi mashg‘ulot va musabaqa yuklamalarini bajardilar. Mashg‘ulot yuklamasi ostida, sportchi organizmining funksional holatiga va uning ruhiyatiga mashg‘ulot vositalarining ta’siri tushuniladi. Bajarilgan ishning miqdor o‘lchami hisobanib, mashg‘ulot yuklamasi organizmga aniq fiziologik ta’sirni nazarda tutadi. Bunda yuklamaning “tashqi” va “ichki” tomonlari ajratiladi. “Tashqi” yuklama bajarilgan jismoniy mashqlarning miqdor ko‘rsatkichlari bilan aniqlanadi. Ularga: mashg‘ulotlarning umumiy soni; kilometr, tonnalarda ish hajmi; sakrashlar soni; musobaqa startlari va hokazo. Bizning holatimizda mashg‘ulot yuklamasi soatlarda o‘lchandi.
“Ichki” yuklama organizmning javob reaksiyasi kattaligi, fiziologik va biomexanik qo‘zg‘alishlar, ya’ni kislorodga talab, kislorod tanqisligi, yurak qisqarish chastotasi, sistolik bosim va hokazolar darajasi bilan aniqlanadi.
Ko‘pgina mualliflar, mashg‘ulot yuklamasi kattaligi va mashg‘ulot jarayonida sportchi organizmida sodir bo‘ladigan moslashuv qayta qurishlar darajasi orasida o‘zaro bog‘liqlik mavjudligini ta’kidlaydilar.
Yuklama kattaligini nazorat qilish uchun jismoniy yuklamalar bajarilganda belgilangan “hajm” va “intensivlik” tushunchalari qo‘llaniladi. Dastlabki tayyorgarlik bosqichida biz bajarilagn yuklama hajmini hisobga oldik, lekin ishning intensivligini hisobga olinmadi. Ammo boshlang‘ich sport mutaxassisligida YuQCh bo‘yicha intensivlik hisobga olindi.
Pedagogik tajribalar vaqtida yosh futbolchilar tomonidan bajarilgan mashg‘ulot va musobaqa yuklama hajmining kattaligi 17-jadvalda taqdim etilgan.
Jadvaldan ko‘rinib turibdiki, boshlang‘ich sport takomillashuvi bosqichining ustunlik g‘oyasi, umumiy intensivlikni shakllantirmasdan mashg‘ulot yuklamasining barcha parametrlarini asta-sekin ko‘paytirish hisoblanadi. Mashg‘ulot yuklamasi umumiy hajmining o‘sishi, mashg‘ulotlar sonining ko‘payishi va ularning davomiyligi hisobiga ko‘payadi. Demak uchinchi o‘quv yilida boshlang‘ich tayyorgarlik guruhlarida ikkala guruh sportchilari 240soat hisobidan (A guruh =246±8,5; B guruh =239±9,3) yuklama hajmini bajardilar. Mashg‘ulotning keyingi bosqichida bir yil ta’lim olgan o‘quv-mashg‘ulot guruhi sportchilari 340soatga (A guruh =347±6,2; B guruh =343,6±6,8) mo‘ljal qilindi.
17-jadval
Download 1.97 Mb.
Do'stlaringiz bilan baham:
