Maxsus, kasb-hunar ta’limi

Olinishi. Aromatik uglevodorodlarning eng muhim man- balari toshko‘mir smolasi va ko‘mirni kokslashda (piroliz) hamda neftni haydashda hosil bo‘ladigan ba’zi gazlardir. Rus olimi N. D. Zelinskiy ba’zi bir nav neftdan ajralib chiqadigan siklogeksandan benzol hosil bo‘lishini isbotladi:

H₂C H₂C
CH₂


CH₂


CH₂ CH₂
Pt yoki Pd, 300°C
 
CH
HC ^CH
HC CH
CH
benzol
+ 3H₂

Neftda siklogeksanning hosilasi — metilsiklogeksan bo‘lgani uchun undan xuddi shu sharoitlarda metilbenzol (toluol) ham hosil bo‘ladi:

H₂C H₂C
CH—CH₃
CH₂ CH₂
CH₂

Pt, 300°C

 
C—CH₃
HC ^CH
HC CH


CH
+ 3H₂

Agar asetilen 450—500°C da aktivlangan ko‘mir ustidan o‘tkazilsa, u ham benzolga aylanadi. Bu usulni 1927- yilda
N. D. Zelinskiy qo‘llagan.

HC
HC ^CH
+
_HC CH
CH
C, 450—500°C_
CH
HC ^CH
HC CH
CH