Mazmun : Kirisiw I bap. Bawır qurtına ulıwma xarakteristika

Temanıń aktuallıǵı. Házirgi kúnde gelmintlardıń 270 túrinen aslamı adamlardıń hár qıylı keselliklerdi baslawshısı esaplanadı. Gelmintozlar adam hám haywanlardıń keń tarqalǵan keselliklerden biri esaplanıp, sharbashılıqqa úlken zıyan jetkeredi. Trematodalar arasında bolsa sút emiziwshilerdiń bawır ot jollarında parazitlik etiwshi fatsiolalar - Fasciola hepatica ( L, 1758) hám Fasciola náhánica (Cobbold, 1856 ) júdá keń tarqalıwǵa hám joqarı patogen túrler bolıp esaplanadı hám fasciolyoz keselligin keltrib shıǵaradı. Olardı tarqalıwında tiykarǵı aralıq bolsa suw mollyuskalari esaplanadı.
1992-jılda 40 ta mámlekette 15000 kisiniń fatsioliozga shalınǵanlıǵı baqlanǵan. Olardıń 19 ini Evropa mámleketleri quraydı. Internet hám ádebiyat maǵlıwmatlarına kóre Fransiyada, Kubada, CHilida fatsiolioz epidemic jaǵdayda ótiwi baqlanǵan. Perudıń ayırım awıllarında 4, 5-34% 15 jastan kishi balalar fatsiolyozga shalınǵanlıǵı belgilengen. Moldaviyada 3900 kisin koprologik tekseriw nátiyjesinde olardıń 2, 4 % te fasciola máyekleri tabılǵan. Oraylıq Aziya, Kavkazarti mámleketlerinde, Ukrainada onı adamlar arasında kamdan kem jaǵdaylarda dús keliwi jazıp qoyıldı. Irandıń Kaspiy teńizine tutas aymaqlarında 1989 -jılda adamlar fatsiolioziniń epidemiyası baqlanǵan, odan úlken jas daǵı kisilerden tısqarı tórt mıń balalar azar shekken. Sırtqı ortalıqqa antropogen tásirdiń asıwı mollyuskalar, gelmintlar hám awıl xojalıǵı haywanları populyasiyalariniń óz-ara tásirine joqarı dárejede tásir etpekte. Bunday sharayatlarda perishteologik hám gelmintologik jaǵdaydı úyreniw jáne bul boyınsha usıllardı ózgertiw kúnniń aktual máselelerinen biri bolıp qalıp atır.
Haywanlarda larval gelmintozlar tárepinen qozǵatılǵan kesellikler awıl xojalıǵı hám medicina ushın saldamlı máseleler tuwdıradılar. Bul máseleler awıl xojalıq ekonomikası hám qayta islew sanaatı menen baylanısqan sonda da taǵı úlken social áhmiyetke iye. Ekonomikalıq záleli keselliklerdi diagnostika qılıw, invazionlangan góshni zıyansizlentiriw hám utilizasiya etiwinen kelip shıǵadı. MDH aymaǵında bolsa barlıq mámleketlerde fatsiolalar talay keń tarqalıwǵa iye. Ózbekıstanda qoy hám qaramallardı 7 tur trematodalar, 11 tur cistodalar hám 48 tur nematodalar menen zálellangenligi anıqlanǵan.