Mehnat vazirligi respublika aholi bandligi va mehnatni muhofaza qilish ilmiy markazi

5.16. YOg‘ochdan ishlangan yuk ko‘taruvchi konstruksiyalar 
 
YOg‘ochdan ko‘proq konstruktiv maqsadlarda foydalanish bilan bir 
qatorda, undan yuk ko‘taruvchi konstruksiya sifatida ham keng foydalaniladi. 
Alohida,
yog‘och to‘sin, ustun, sarrov kabi eng sodda konstruksiyalar va, 
ayniqsa, tizim sifatida sinch - karkas, tom yopma, so‘ri, murrakkab ko‘rinishga 
ega fazoviy qobiq ustyopma va boshqa turli yog‘och konstruksiyalar sifatida 

---

 163 
qo‘llanib kelinadi. Masalan, temir-beton elementda kerak bo‘lgan paytda, uning 
shakli va o‘lchamlarini o‘zgartirmay turib, qo‘shimcha sterjenlar kiritish 
mumkin. YOg‘och xaqida gap ketganda esa aksincha, biror detalning ozgina 
o‘zgarishi ham yaqqol ko‘zga tashlanadi va barcha o‘lchamlarni o‘zgartirishni 
talab qiladi. 
YOg‘och qurilish materiali sifatida me’morga turli shakllar va fikrlarni 
amalga oshirishga imkon bersada, ishni murakkablashtiradi 
Konstruksiya turlari. YOg‘ochli inshootlarni ko‘rishda yuk ko‘taruvchi 
elementlarning turlicha konstruktiv turlari mavjud. 
Gorizontal, vertikal va diagonal joylashgan qurilish elementlarini tugun 
nuqtasida konstruktiv bog‘lash usuli, yuk ko‘taruvchi konstruksiya tuzilmasini 
aniqlab beradi. 
YUk ko‘taruvchi qurilish elementlarining gorizontal yoki vertikal 
joylashuviga 
qarab, 
konstruksiyalar bir necha 
turga 
bo‘linadi. Bu 
konstuksiyalarda to‘sin va ustunlar uzluksiz –butun yoki biriktirilgan bo‘lishi 
mumkin. 
YUk ko‘taruvchi konstruksiyalar. Fazoviy umumiy sistema bo‘lib 
vertikal va gorizontal yuklarni asosga uzatadi. Alohida sistemalar bir-biriga 
biriktirilmagan bo‘lsada, ular bir-biriga bog‘liq bo‘ladi. 
Faxverkli konstruksiyalar. Faxverkli konstruksiyada yuk ko‘taruvchi 
sistema tayanchlar, ustunlar, asosiy to‘sinlar (rama, progon, bog‘lovchilar) va 
ularda yotuvchi yordamchi to‘sinlardan tashkil topadi, Faxverkning yuk 
ko‘taruvchi pastki elementlari – ustunlar orasida joylashuvchi to‘sinlaridir. 
Ustunlar to‘sin va pastki bog‘lanishlar bilan shina yoki chuqurchalar yordamida 
bog‘lanadi. Barcha konstruksiya asosiy pastki bog‘lanishga tayanadi, ko‘p 
qavatli faxversh, konstrkutsiyalarda pastki bog‘lanish har bir qavatda 
takrorlanadi.