Mehnat vazirligi respublika aholi bandligi va mehnatni muhofaza qilish ilmiy markazi

 
5.13.
 
Y
OG
‘
OCH KONSTRUKSIYALAR
 
Yog‘och - bebaho qurilish materialidir. Yog‘och materialining zahirasi 
MDH davlatlari ichida Rossiya xududida eng ko‘p edi va shuning uchun ilgari 
ham, hozirda ham juda ko‘p mamlakatlarga yog‘och materialini asosan 
Rossiya eksport qiladi, shu jumladan O‘zbyokiston respublikasi qurilishlarida 
ishlatiladigan sara yog‘och materiallari ham asosan Rossiyadan olinadi.
Yog‘och materiallari asosan ikki turdagi daraxtlardan olinadi: igna bargli 
va yaproqli.
Qurilishdagi yog‘och konstruksiyalari asosan igna bargli yog‘och 
daraxtlaridan tayyorlanadi. Bular qarag‘ay, qora qarag‘ay, tilog‘och, oq 
qarag‘aylardir. O‘rmonchilik xo‘jaligida eng ko‘p tarqalgan yaproqli yog‘och 
daraxti - bu oq qayindir. Eman, qayrag‘och, tog‘terak zaxiralari endi 
ko‘paytirilmoqda. Oq qayin va tilog‘ochlar fanera tayyorlash sanoatida asosiy 
xom-ashyo materiallari hisoblanadi. 
YOg‘och va ayniqsa keyingi yillarda qurilishga keskin kirib kelayotgan 
plastmassa konstruksiyalari engil qurilish konstruksiyalari bo‘lib, ularni 
qo‘llash qurilishdagi eng muhim yo‘nalish, qurilish ishlab-chiqarishini 
tezlashtirish va samaradorligini oshirishga olib keldi.
YOg‘och kuchsiz kimyoviy agressiv muhitlarga chidamli va shuning 
uchun 
yog‘och konstruksiyalarini kimyo sanoatida keng ko‘lamda 
muvaffaqiyatli qo‘llab kelinmoqda (metall konstruksiyalar kimyoviy agressiv 
muhitlarda tez buzilmoqda). YOg‘och zarba va takrorlanuvchi yuklamalar 
ta’siriga chidamli va shuning uchun yog‘och konstruksiyalari kuchli tebranishlar 
ta’sirida bo‘lgan ko‘priklarda ham yuqori mustahkamlikka egadir. YOg‘och 
konstruksiyalari ishonchli, engil va etarli mustahkamlikka egadir. YAxlit-butun 
kesimli yog‘och materiallari asosida turar-joy, umumiy va ishlab-chiqarish 

---

 157 
binolari quriladi. Elimlangan yog‘och konstruksiyalari asosida esa kichik va 
katta oraliqli tom yopmalar tiklanadi. YOg‘och suvga chidamli sintetik elimlar 
bilan ishonchli elimlanadi. Buning natijasida yirik ko‘ndalang kesimli, katta 
uzunlikdagi, turli shaklda egilgan va siniqli hamda boshqa turlardagi elimlangan 
yog‘och konstruksiyalari tayyorlanadi. Elimlangan yog‘och konstruksiyalaridan 
katta oraliqli konstruksiyalar ham tayyorlanadi. 
YOg‘ochdan suvga chidamli qurilish fanerasi olinadi va ulardan engil 
elimlangan fanerli konstruksiyalar tayyorlanadi. 
YOg‘och konstruksiyalari ham ba’zi bir kamchiliklarga egadir. Noto‘g‘ri 
qo‘llanilganda va ishlatilganda hamda uzoq vaqt namlik ta’sirida ular chiriydi. 
Lyokin hozirgi zamon konstruktiv va kimyoviy himoya uslublari uzoq muddat 
ishlatilganda chirishdan saqlash imkoniyatini beradi. YOg‘och konstruksiyalari 
yonuvchan hisoblanadi. Ammo, hozirgi paytda qo‘llanilayotgan yirik 
ko‘ndalang kesimli yog‘och konstruksiyalarining olovbardoshlilik chegarasi 
ayrim metall konstruksiyalarinikidan yuqoriroqdir. Ular qo‘shimcha yonishga 
qarshi maxsus qoplamalar bilan ham himoya qilinadi. 
O‘zbyokistonda qurilgan ko‘plab yog‘och ferma konstruksiyali omborlar, 
garajlar, 
dala 
shiyponlaridan 
hozirgi 
kunlarda 
ham 
muvaffaqiyatli 
foydalanilmoqda.