―mеhnatni ilmiy tashkil etish va

12 
Mehnatni tash kil etish da me hnat ni nor malash ning o`rni
2 
12.1. Mehnatni normalash-mehnatni tashkil etishning asosi sifatida. Ishlab 
chiqarish jarayonlarini bajarishga sarflanadigan mehnat sarflari. Korxona 
va tashkilotlar darajasidagi modernizatsiyalash jarayonlari. 
 
12.2 Tahlil yordamida rivojlanish tendensiyalari. Ish vaqti sarfi va uning 
turkumlanishi. 
12.3 Ish vaqgi sarflarini o`rganishning vazifalari. Korxonadagi jami ish vaqti 
fondi va uning tarkibiy tuzilishi. Ish vaqtini ilmiy klassifikatsiyalash. 
12.4 Xodimning ish vaqti sarfi klassifikatsiyasi. Jihozlardan foydalanish 
vaqtining klassifikatsiyasi. Operativ ish vaqti sarfining o`ziga xos 
xususiyatlari. 
12.5 Ish joyiga xizmat ko`rsatish vaqti. Ish vaqti sarfini kuzatish uslublari va 
ularning amaliyotda qo`llanilishi. 
12.6 Ish vaqti sarfini bevosita o`lchash uslubining ijobiy tomonlari va 
kamchiliklari. Ish vaqti kuzatuvi momentli uslubining ijobiy va salbiy 
tomonlari. Xodimning ish vaqti klassifikatsiyasi va uni mohiyati. 
13 
Mehnatni rag`batlantirishni tash kil etish
1 
13.1 Xodimlarni mehnatga qiziqishini oshirish. ―Qiziqish‖ va ―ehtiyoj‖ 
tushunchalari va ularning mazmuni. Xodimning mehnatga bo`lgan 
qiziqishini oshirish bosqichlari. Xodimlarni mehnatga qiziqishini oshirish 
uslublari. Qiziqtirish (motivatsiya) va rag`bat tushunchalari. Korxona 
xodimlarini qiziqtirishning iqtisodiy uslublari. Salbiy rag`batlantirishlarni 
bartaraf etish uslublari. 
 
13.2 Ma`naviy rag`batlantirish uslublari. Ish hajmini kengaytirish va 
mazmunini boyitish uslublari. Mehnatni rag`batlantirish va uning turlari. 
Personalni moddiy va ma`naviy jihatdan rag`batlantirish. Mehnatga haq 
to`lashni tashkil etish. 
13.3 Mehnatga haq to`lashning ishbay tizimlari va shakllari. Mehnatga haq 

---

264 
to`lashning vaqtbay tizimlari va shakllari. Mehnatga hak to`lashning 
ishbay va vaqtbay tizimlari hamda shakllarining amaliyotda qo`llanilishi. 
Mehnatga haq to`lash tizimini takomillashtirish yo`nalishlari.