Международное банковское право

3. Xalqaro shartnomalarda davlat immuniteti instituti

Milliy qonunchilik normalari bilan bir qatorda xorijiy davlatning immuniteti instituti xalqaro shartnomalarda tartibga solinadi. Ulardan eng qadimgisi Yevropa Kengashi doirasida ishlab chiqilgan 1972 yildagi Davlatlarning immuniteti to‘g‘risidagi Yevropa konventsiyasidir ^{[ 68 ]} . Konventsiya normalari ushbu masala bo'yicha huquqiy tartibga solish va huquqni qo'llash amaliyotini rivojlantirishning umumiy tendentsiyasini aks ettiruvchi funktsional (cheklangan) immunitet tushunchasiga asoslanadi. Konventsiyaning asosiy qoidalari quyidagilardan iborat. Bir Ahdlashuvchi Davlat boshqa Ahdlashuvchi Davlat sudidagi ish yuritishda da’vogar yoki uchinchi shaxs sifatida ko‘rilgan ish yuritish bo‘yicha ushbu Davlat sudlarining yurisdiktsiyasiga bo‘ysunadi. Bunday Ahdlashuvchi Davlat boshqasining sudlarida yurisdiktsiyadan daxlsizlikka asoslanishi mumkin emas
Qarshi da'voga nisbatan bir Ahdlashuvchi Davlat:

• 
  ushbu qarshi da'vo huquqiy munosabatlardan yoki asosiy da'vo asos bo'lgan faktlardan kelib chiqqan hollarda;
  
• 
  bu davlat, agar boshqa davlat sudlarida unga qarshi alohida ish yuritilgan bo'lsa, Konventsiya qoidalariga muvofiq immunitetni talab qilmasa.
  

Boshqa Ahdlashuvchi Davlat sudiga qarshi da’vo bilan murojaat qilgan Ahdlashuvchi Davlat ham asosiy da’vo bo‘yicha ham, qarshi da’vo bo‘yicha ham shu Davlat sudlarining yurisdiktsiyasini qabul qiladi. Bir Ahdlashuvchi Davlat boshqa Ahdlashuvchi Davlat sudining yurisdiktsiyasidan immunitetni talab qila olmaydi, agar u quyidagi qoidalarga muvofiq ushbu sudning yurisdiktsiyasini qabul qilish majburiyatini olgan bo'lsa:

• 
  xalqaro shartnoma;
  
• 
  yozma shaklda tuzilgan shartnomada aks ettirilgan shart;
  
• 
  nizo yuzaga kelganidan keyin berilgan rozilik bildirish (1, 2-modda).
  

, agar u mohiyati bo‘yicha qaror qabul qilingandan so‘ng yurisdiktsiya immunitetidan dalolat qilsa, boshqa Ahdlashuvchi Davlat sudi oldida yurisdiktsiya immunitetidan foydalanmaydi . Biroq, agar u immunitetga asos bo'lgan faktlar unga keyinroq ma'lum bo'lishi mumkinligini aniqlasa, agar u bu faktlarni imkon qadar tezroq taqdim etsa, immunitetni qo'llashi mumkin. Bir Ahdlashuvchi Davlat boshqa Ahdlashuvchi Davlat sudlariga ushbu immunitetni qo‘llash uchun kelganda, immunitetdan voz kechgan deb hisoblanmaydi. Bir Ahdlashuvchi Davlat boshqa Ahdlashuvchi Davlat sudida yurisdiktsiya immunitetidan dalolat berishi mumkin emas, agar ish yuritish davlatning amaldagi kelishuvga ko‘ra sud jarayoni bo‘lib o‘tayotgan davlat hududida amalga oshirilishi lozim bo‘lgan majburiyatini o‘z ichiga olgan bo‘lsa. . Ushbu qoida quyidagi hollarda qo'llanilmaydi:

• 
  gap davlatlar o'rtasida tuzilgan shartnoma haqida ketmoqda;
  
• 
  tomonlar shartnomada boshqacha kelishib olgan bo'lsa;
  
• 
  davlat o'z hududida tuzilgan bitimning ishtirokchisi bo'lib, davlatning majburiyati uning ma'muriy huquqi bilan tartibga solinadi (4-modda).
  

Ahdlashuvchi Davlatning sudida sud jarayoni davlat va jismoniy shaxs o‘rtasidagi mehnat shartnomasiga taalluqli bo‘lgan va ish sud muhokamasi bo‘lgan davlat hududida bajarilishi kerak bo‘lgan sudda yurisdiktsiyadan daxlsizlikni talab qila olmaydi [ 69 ^{] . ]} . Ushbu qoida quyidagi hollarda qo'llanilmaydi:

• 
  da'vo qo'zg'atilgan paytda jismoniy shaxs fuqarolikka ega
  

ish beruvchi davlati;

• 
  shartnoma tuzish vaqtida jismoniy shaxs ish yuritilayotgan davlat fuqaroligiga ega bo‘lmagan, shuningdek, ushbu davlat hududida doimiy yashash joyiga ega bo‘lmagan;
  
• 
  taraflar yozma ravishda boshqacha kelishuvga erishadilar, agar ish yuritilayotgan davlat qonunlariga ko‘ra, masalani ko‘rib chiqish faqat shu davlatning sudlari vakolatiga ega bo‘lmasa (5-modda).