Mekdebiň usuly maslahatynda seredildi

Öýkeniň rak keseline getirip biläýjek faktorlar . 
1.Çilim çekmek – bu zyýanly endik adamlaryň arasynda giň 
ýaýran endikleriň biri bolup, öýkeniň ragy bilen kesellän 
näsäglaryň 99% -i çilim çekýänler we şolaryň 80%-i 20 ýyldan 
gowrak çekýänler 
2.Daşky sredanyň, transport serişdeleriniň tüssesi bilen 
hapalanmagy
3.Ionizirleýji şöhleler-radioaktiw şöhleleriň çeşmesi bolan 
uran alynýan şahtalarynda işlän işgärleriň öýkeniň ragy bilen 
köp keselleýändigi ýüze çykaryldy. Howply çiş keselleri bilen 
keselçiligiň köpelmegi, esasan ýer ýüzünde radiasiýanyň 
köpelmegi bilen baglydyr. 
4.Öýkeniň ragyny döredip biläýjek keseller: bronhlaryň 
adenomasy, hroniki bronhitler, bronhiektatik keselli, hroniki
pnewmoniýa, öýkeniň inçe keseli . 

---

19 
Öýken ragynyň kliniki alamatlary. 
1.Üsgürmeklik –merkezi ragyň esasy alamatlarynyň biri bolup 
, ol köplenç agşam we gijelerne azar berýär .Näsäg üsgürip 
öýkeniň içindäki bar zady çykarmana çalyşýar . 
2.Dem gysma-ol öýkeniň köp böleginiň çiş blen ýapylmagy 
ýa-da öýkeniň belli bir böleginiň atelektaz bolmagy bilen bagly 
. 
3.Agyr derejesi-demgysma ynjalykly ýatan wagtynda bolýar . 
4.Gan gitme- näsäg üsgüren wagty onuň gakylygynda gan 
tegmilleri bolmagy mümkin ýa-da onuň agzyndan köpürjikli al 
–gyzyl reňkdäki gan gelmegi mümkin . 
5.Agry-Öýken parenhimasynda agryýan nerw öýjükleri ýok, 
şol sebäpli hem agyry ýok, çiş daş töweregindäki goňşy 
agzalara ýa-da ulgamlara ösüp geçende ýüze çykmagy mümkin 
ýa-da reflektor agyry bolmagy bolýar. Kä wagt ýüregiň üstünde 
stenokardiýa meňzeş agyry bolmagy mümkin . 
6.Bedeniň gyzgynynyň artmagy- ol rak intoksikasiýasynyň 
netijesinde ýa-da perifokal sowuklamasynyň netijesinde bolup , 
takmynan 38 gradus töwerekleri gyzdyrmaklyk bolýar .