Meliboyeva G. S. Kimyoni o`qitishda zamonaviy texnologiyalar

PIRLS – boshlangʼich 4-sinf oʼquvchilarining matnni oʼqish va
tushunish darajasini baholash; 
TIMSS – 4- va 8-sinf o’quvchilarining tabiiy-ilmiy yo’nalishdagi
fanlardan savodxonligini baholash;
TALIS – rahbar va pedagog kadrlarning umumiy oʼrta taʼlim
muassasalarida oʼqitish va taʼlim olish muhitini hamda oʼqituvchilarning ish 
sharoitlarini oʼrganish; 
PISA – 15 yoshli oʼquvchilarning oʼqish, matematika va tabiiy
yoʼnalishdagi fanlardan savodxonlik darajasini baholash. 
Ushbu loyihalar oʼquvchi-yoshlarning ijodiy va tanqidiy fikrlash 
koʼnikmalari, egallagan bilimlarini hayotda qoʼllay olish layoqatiga turli xil 
topshiriqlar orqali baho berish va keyinchalik bu koʼnikmalar rivojlanishiga turtki 
berishga xizmat qiladi.
PISA dasturi haqida batafsil to`xtalib o`tsak. 
PISA (inglizcha - Programme for International Student Assessment) – turli 
davlatlarda 15 yoshli o‘quvchilarning (o‘qish, matematika, tabiiy fanlar) 
savodxonligini hamda bilimlarini amaliyotda qo‘llash qobiliyatini baholovchi 
dastur.  
Bu dastur 3 yilda bir marotaba o‘tkaziladi. Dastlab1997-yilda ishlab 
chiqilgan va 2000-yilda birinchi marta qo‘llanilgan. Bu dastur boʻyicha har uch 
yilda oʻquvchilarning bilimini baholash maqsadida sinovlar oʻtkaziladi. Hozirgi 
kungacha jami 7 marta (2000, 2003, 2006, 2009, 2012, 2015 va 2018 yillar) PISA 
dasturi boʻyicha testlar oʻtkazilgan boʻlib, keyingi sinovlar 2021 yilda boʻlishi 
rejalashtirilgan. Mamlakatimiz ham 2021 yildan bu dasturga qoʻshilishga 
tayyorgarlik koʻrmoqda. 
Lekin bu dasturdan qatnashishdan maqsad testlarni oʻtkazish yoki 
oʻquvchilarni testga tayyorlash emas, oʻquvchilarimizda XXI asr koʻnikmalarini 

---

151 
shakllantirish raqobatbordosh kadrlarni yaratish uchun mustahkam zamin yaratish 
hisoblanadi. 
Xoʻsh, PISA dasturining maqsadi nima, u qanday zaruriyat tufayli paydo 
boʻldi va PISA savollari qanday prinsipga asoslangan holda tuziladi? 
XXI asr – informatsion texnologiyalar asri. Bu asr oʻz mutaxassislaridan 
umuman oldingidan farq qiluvchi kompetensiyalarni talab qiladi. XX asrda va 
undan oldin kuchli xotira, ensiklopedik bilim, oʻz sohasida iloji boricha koʻproq 
maʻlumotni bilgan mutaxassislar yuqori qadrlangan boʻlsa, endi bu bilimlar hal 
qiluvchi ahamiyatga ega boʻlmay qoldi. Qidiruv tizimlari, onlayn ensiklopediyalar, 
sohalar boʻyicha mukammal onlayn maʻlumotlar bazalari yaratildiki, endi bu 
maʻlumotlarni eslab qolish zaruriyati ikkinchi planga tushib qoldi.
PISA testlari xuddi shu oʻzgarishlarni taʻlim tizimida aks ettirish, maktab