Meliboyeva G. S. Kimyoni o`qitishda zamonaviy texnologiyalar

 
 
H
3
PO
4
 
 
 
 
 
 
H
2
SO
4 
 
 
 
 
 
HCl 
 
 
 
 
 
 
H
3
AsO
4 
 
 
 
 
 
H
2
S 
 
 
 
 
 
HNO
3
 
 
 
 
 
 
H
2
CO
3
 
 
 
 
 
 
H
3
BO
3
 
 
 
 
 
 
HF 
 
 
 
 
 
H
3
AsO
3
 
 
 
 
 
 
H
2
SO
3
 
 
 
 
 
 
 
Insert jadvali 
Tushunchalar 
V 
+ 
- 
? 
Spirtlarning nomlanishi 

---

170 
Spirtlarning olinishi va ularni 
tozalash usullari 
Spirtlarning fizikaviy va 
kimyoviy xossalari 
Spirtlarni ishlatilish sohalari 
Spirtlarning 
o‘rin olish 
reaksiyalari mexanizmi 
Muammoli savollar: 
1. Spirtlarning qanday tozalash usullari bor? 
2.Spirtlar asosan qayerlarda ishlatiladi? 
3.Bir atomli spirt ko’p atomli spirtlardan nimasi bilan farqlanadi? 
4.Spirtlarni sanoatda va labaratoriyada olinish usullariga misollar keltiring? 
5.Spirtlar kimyoviy hossalariga misollar keltiring.
6. Etilenglikol qanday spirt va uning ishlatilish sohasi? 
Charxpalak metodi 
“Elektrolitlar va noelektrolitlar” mavzusi bo`yicha Charxpalak metodidan 
foydalanish 
№ 
Moddalar nomi 
Elektrolitlar
Noelektrolitlar 
1 
Osh tuzi eritmasi 
+ 
2 
Sulfat kislota eritmasi 
+ 
3 
Shakar eritmasi 
+ 
4 
Spirt eritmasi 
+ 
5 
Xlorid kislota eritmasi 
+ 
6 
Metan 
+ 
7 
Natriy gidroksid eritmasi 
+ 
8 
Karbonat angidrid 
+ 
9 
Kaliy sulfat eritmasi 
+ 
10 
Distillangan suv 
+ 
11 
Ishqor 
+ 
12 
Kislorod 
+ 

---

171 
10-12 ta to’g’ri javob uchun «a’lo», 
9-10 ta to’g’ri javob uchun «yaxshi», 
7-8 ta to’g’ri javob uchun «qoniqarli» baho 
 
“
PIRАMIDА” chizmаsi metodi 
“
PIRАMIDА” chizmаsi - G`oyalаrni quyidаn yuqorigа bosqichmа-bosqich 
tаqdim etish vositаsi. Tizimli fikrlаsh, tаhlil qilish ko`nikmаlаrini rivojlаntirаdi vа 
fаollаshtirаdi. 
Chizmani tuzish qoidasi bilan tanishadilar.
Alohida/kichik guruhlarda chizma tuzadilar: avval asosiy muammoni (g’oya, 
vazifa)yozadilar, so’ngra kichik muammolarni, ularning har biridan esa, kichik 
muammoni batafsil ko’rib chiqish uchun “kichik shoxchalarni” chiqaradilar. 
Shunga asosan har bir g’oyalar rivojlanishini batafsil kuzatish mumkin 
Ish natijalarining taqdimoti 
Masalan, kimyoviy elementlar davriy sistemasi mavzusi bo`yicha tuzilgan 
Piramida chizmasi 
 
“Tushunchalar taxlili” uslubi 
Uslubning mohiyati. Ushbu uslub o`tilgan (chorak, semestr yoki uquv 
yilida tugagan) o`quv predmeti yoki bo`lim barcha mavzularini o`quvchilar 
tomonidan yodga olish, biron-bir mavzu bo`yicha o`qituvchi tomonidan berilgan 
tushunchalarga mustaqil ravishda o`z izohlarini berish, shu orqali o`z bilimlarini 
Davriy sistеma 
Elementlar 
davr 
Guruh 
Guruhchalar 
mеtallar 
mеtallmaslar 
qator 
lantanoidlar 
aktinoidlar 
asosiy 
yonaki 

---

172 
tekshirib baholashga imkoniyat yaratish va o`qituvchi tomonidan qisqa vaqt
ichida barcha o`quvchilarni baholay olishga yo`naltirilgan. 
Uslubning maqsadi. O`quvchilarni mashgulotda o`tilgan mavzuni 
egallaganlik va mavzu bo`yicha tayanch tushunchalarni o`zlashtirib olinganlik 
darajalarini aniqlash, o`z bilimlarini mustaqil ravishda erkin bayon eta olish, 
o`zlarining bilim darajalarini baholay olish, yakka va guruhlarda ishlay olish, 
safdoshlarining fikriga hurmat bilan qarash, shuningdek o`z bilimlarini bir tizimga 
solishga o`rgatish. 
Uslubning qo`llanishi: o`quv mashgulotlarining barcha turlarida (dars 
boshlanishi yoki dars oxirida, yoki o`quv predmetining biron-bir bo`limi 
tugallanganda) o`tilgan mavzuni o`zlashtirilganlik darajasini baholash, takrorlash, 
mustahkamlash yoki oraliq va yakuniy nazorat o`tkazish uchun, shuningdek, 
yangi mavzuni boshlashdan oldin o`quvchilarning bilimlarini tekshirib olish 
uchun mo`ljallangan. Ushbu uslubni mashgulot jarayonida yoki mashgulotning bir 
qismida yakka, kichik guruh hamda jamoa shaklida tashkil etish mumkin. Ushbu 
uslubdan uyga vazifa berishda ham foydalansa bo`ladi.