Меҳнат бозори. Режа Меҳнат бозори. Меҳнат бозорининг хусусиятлари

Меҳнат бозори.
Режа

• Меҳнат бозори.
• Меҳнат бозорининг хусусиятлари.
• Иш ҳақи меҳнатга лаёқатли аҳолининг асосий даромад манбаи.
• Меҳнат бозоридаги мувозанат.

Меҳнат бозори (market of labour)- меҳнат хизматларини сотиш ва сотиб олиш билан боғлиқ иқтисодий муносабатлар тўплами.
Меҳнат бозорининг хусусиятлари қуйидагилардан иборат:
1) Сотувчи ва харидор ўртасидаги муносабатларнинг давомийлиги. Агар кўпчилик истеъмол товарлари бозорида (кредитга сотиладиган маҳсулотлар ва кафолатли хизмат кўрсатилган товарлар бундан мустасно) сотувчи ва харидор ўртасидаги алоқа вақтинчалик бўлса ва савдо объектига эгалик ҳуқуқининг ўтиши билан тугаса, у ҳолда меҳнат бозорида сотувчи ва харидор ўртасидаги муносабатлар меҳнат шартномаси бўлган вақтгача давом этади. Сотувчи ва харидор ўртасидаги алоқаларнинг давомийлиги меҳнат хизматларини сотиш ва сотиб олиш бўйича операцияларни доимий равишда қайта тиклаш учун зарур шартдир.
2) Нархсиз омиллар ҳам кучли таъсир кўрсатади: меҳнатнинг мураккаблиги ва нуфузи, меҳнат шароитлари, унинг соғлиқ учун хавфсизлиги, меҳнат хавфсизлиги ва касбий ўсиши, жамоадаги маънавий муҳит ва бошқалар.
3) Турли институционал тузилмаларнинг сезиларли таъсири: касаба уюшмалари, меҳнат қонунчилиги, давлат бандлик сиёсати, тадбиркорлар уюшмалари ва бошқалар. Бу биринчи навбатда, меҳнат хизматларини сотувчилар – аҳоли - ходимларнинг мутлақ кўп қисмини ташкил этиши билан боғлиқ. Бандлик эса уларнинг фаровонлиги манбаи бўлиб, унинг маълум даражаси жамиятдаги ижтимоий барқарорликнинг шартидир.
Меҳнат бозорида бажарилган меҳнат учун тўлов шакли ёки меҳнат нархи - “иш ҳақи” ҳисобланади.
Иш ҳақи - бу ходимнинг маълум бир меҳнат хизматини кўрсатиш учун олган пул даромадидир.
Аҳолининг турмуш даражаси иш ҳақи миқдори билан чамбарчас боғлиқ. У номинал ва реал иш ҳақига бўлинади.