Metall kesuvchi

Qirindilarning tasnifsi

I.A. Time barcha hosil bo‘ladigan qirindilarni tashqi ko‘rinishi va tuzilishi bo‘yicha 3 asosiy turga bo‘ladi:

1. 
   Siniq qirindi (zinasimon, «elementli» qirindi)—plastikligi kam bo'lgan po‘latlarni kesishda va kesilayotgan qatlamning qalinligi katta bo‘lganda hosil bo‘ladi. Qirindining elementlari o‘zarо bog‘langan, qirindining keskichga qaragan tomoni silliq yuzaga, tashqi tomoni esa tishchalarga ega.
   
2. 
   Tutash yoki uzluksiz qirindi - qirindi uzluksiz tasma shaklida chiqib, uning ikkala yon yoqlarida plastik deformatsiyaning izlari mayda o‘tkir tishchalar shaklida qoladi. Bunday qirindi katta tezliklarda plastik metallarni kesishda hosil bo‘ladi.
   
3. 
   Uvoq qirindi — mo‘rt metall (cho'yan, bronza)lami kesishda hosil boladi. Qirindi o‘zaro juda sust yoki umuman bog‘lanmagan ayrim elementlardan iborat (3.4-rasm).
   

keskich
Zagotovka


1 ^{2 3}
3.4-rasm. Qirindining turlari.

21
Qirindi hosil boUishidagi plastik deformatsiyaga ishlov o'tayotgan materialning kimyoviy tarkibi, struktura holati va mexanik xossalari, kesilayotgan qatlamning qalinligi, kesuvchi asbobning old yuzasi vaziyatni aniqlovchi old burchagi (Y), kesish tezligi, qo'llanilayotgan sovitish-moylash suyuqliklarining turi va boshqalar ta’sir ko'rsatadi.

4. Kesish jarayonini tadqiq qilishni davom ettirish natijalari

Peterburg politexnika institutining usta-mexanigi Y.G. Usachev kesish jarayonini o‘rganishda yangi yo'nalishni yaratdi. U metallar- ning kesish jarayonini o^£rganishda mikroskop qo^£llay boshladi. Bu- ning natijasida I.A.Time tajribalarida aniqlangan «yorilish tekisligi»dan tashqari kristallografik surilishlarni ifodalaydigan «siljish (yoki surilish) tekisliklari» ham mavjudligi isbotlandi. Usachev qirindi uning ikki elementi o‘zaro tutashgan yorilish tekisligi bo‘yicha emas, balki bu tekislikka D=30° burchak ostida joylashgan yo'nalish bo'yicha sini- shini aniqladi. Sinish bir yoki ikki qo'shni elementlar orasida yorilish tekisligini kesib o^£tib sodir bo'lishi mumkin (3.5-rasm).