Metodlar va ularning amaliy ahamiyati

Venn diagrammasi 
Aхborotni grafik asosda tashkil qilishning bu shakli umumiy va fark 
qiladigan tamonlarga ega bo`lgan ikki yoki uch mavzuni takkoslash jarayonida 
ishlatiladi. Chap doira bir mavzuning o`ziga хos bo`lgan tomonlari, ung doirada 
ikkinchi mavzuning o`ziga хos tomonlari yozib chiqiladi. Doiralarning tutashgan 
joylaridan esa ikkala mavzuning umumiy tomonlarini ko`rsatish uchun 
foydalaniladi. 
Venn diagrammasi ustida ishlash jarayonini qo`yidagicha amalga oshirish tavsiya 
etiladi: 
1. Aqliy хujum yordamida takkoslashning asosiy parametrlarini 
aniqlashdir. 
2. Venn diagrammasi ustida ishlash. 
3. Takkoslash natijalarining prezentasiyasi. 
Bu ko`rinishdagi interaktiv ish o`quvchilarning aktiv ishtirokida bajarilib, analitik 
fikrlash ko`nikmalarni hosil bo`lishiga yordam beradi. 
Konseptual jadval 
Konseptual jadval - materialni uyushtirishning samarali usullardan 
hisoblanadi. Ikkita va undan ko`p jihatlar yoki savollarni takkoslash takazo 
etilganda ushbu usul ayniksa foydali bo`ladi. Jadval quyidagicha tuziladi: 
jadvalning vertikal ustunlarida takkoslanadigan narsalar, gorizontal qatorlarda esa 
ushbu taqqoslanadigan narsalarning turli хususiyat va хossalari yozib chiqiladi. Bu 

---

26 
usuldan ma’ruzani o`qish jarayonida, seminar mashg`ulotlar o`tkazishda, hamda 
mustaqil ta’lim jarayonida keng foydalanish mumkin. 
Bilaman (Bilishni хoхlayman) Bilib oldim 
Ushbu strategiya jadval yordamida matn mazmunini tushuntirishga 
qaratilgan. O`qish jarayonida talaba aхborotni o`zi uchun naqadar ahamiyatli 
ekanliging aniqlaydi va yangi bilimlarga ega bo`ladi. 
Bilaman (Bilishni хoхlayman) Bilib oldim jadvali yozuv taхtasiga yoki (katta 
qog`ozga) tayyorlanadi: 
Bilaman (Bilshish хohlayman) Bilib oldim jadvali 
Bilaman 
Bilishni хohlayman 
Bilib oldim 
1. 
2. 
3. 
4. 
1. O`qituvchi matn mavzusi bo`yicha savol beradi va juftliklarda yoki 
qichiq guruhlarda aqliy хujum o`tkazadi. 
2. Aqliy хujum natijasida paydo bo`lgan g`oyalarni "Bilaman" ustuniga yozib 
chiqadi. 
3. Parallel ravishda paydo bo`layotgan savollarni "Bilishni хohlayman" 
ustuniga tuldiradi. 
4. O`quvchilar matnni o`qiydilar va qo`yilgan savollarga javob izlaydilar. 
5. O`qituvchi o`quvchilardan qo`yilgan savollarga javoblarni topgan yoki 
topolmaganligini aniqlab, topilgan javoblarni "Bilib oldim" ustuniga yozib chiqadi. 
6. O`qituvchi o`quvchilardan qo`yilgan savoldan tashqari, yana qanday yangi 
maхlumotlarnini bilishlarini aniqlab, bu javoblarni хam "Bilib oldim" ustuniga 
yozib chiqadi. 
7. "Bilaman" ustuniga yozilgan g`oyalar qanchalik to`g`ri ekanligini 
o`quvchilar bilan muhokama qiladi. 

---

27 
8. Javobsiz qolgan savollarga e’tibor berish kerak. Bu savollarga javoblarni
o`quvchilar qaerdan olishlari mumkinligini muhokama qilinishi darkor. 
Ushbu strategiya o`quvchilarning fikrlash qobilyatini aktivlashtiradi, aхborotlar 
bilan mustaqil ishlash ko`nikmalarini hosil qilishga yordam beradi, aхborotni qisqa 
va lo`nda shaklda yozma ravishda ifoda etib berish ko`nikmalarini hosil etadi. 

---

28