Metodologiyasi
Abu Rayhon Beruniy. Tanlangan asarlar. Hindiston. — Т.: Fan. 1968. 40-b
Download 7.14 Mb. Pdf ko'rish
|
Tarix fani metodologiyasi. Alimova D.A, Ilxamov Z.A
|
1 Abu Rayhon Beruniy. Tanlangan asarlar. Hindiston. — Т.: Fan. 1968. 40-b.
2 Abu Rayhon Beruniy. Tanlangan asarlar. Hindiston. — Т.: Fan. 1968. 40-b. Yig‘ilgan manbalarni qiyoslash va solishtirish, bir-biri bilan taqqoslash orqali tarixiy jarayonni va tarixiy hodisani tavsiflab berish yoki talqin mumkinligini shu tariqa ko'rsatmoqda. Zam o naviy tarix fani metodologiyasida tarixiy taqqoslash uslubi quyi- dagi sharhlanadi: Tarixiy jarayon tafsilotlari aniq va ravshan bo‘lmaganda uning mohiyatini ochishga, shuningdek, umumiylikni, qonuniylikni, takrorlanuvchanlikni aniqlash hamda umumlashtirishga va tari xiy parallellikni yuzaga chiqarish uchun qo'llaniladi1. Taqqoslash uslubi dastlab m a’rifatparvarlar tomonidan qo‘lla- nilgan. F.Volter birinchilardan bo‘lib o‘zi tomonidan yaratilgan tarixiy kitoblarida taqqoslash uslubini qo‘llagan, biroq bunda bu uslub tarixiy uslubga nisbatan ko'proq vosita sifatida qo'llanilgan. XIX asr oxirlariga kelib bu uslub tarixiy tadqiqotlarda, ayniqsa ijtimoiy-iqtisodiy tarix sohalarida ancha keng o‘rin tuta boshla- di. Ikkinchi jahon urushidan keyingi yillarda ayniqsa komparativ uslub keng qoMlanila boshlandi. Amalda bironta ham tadqiqot bu uslublarni qo‘llamasdan amalga oshirilmaydigan boldi. Bundan ko‘rish mumkinki, zamonaviy tarix fani tadqiqotlari da muhim o‘rin egallagan tarixiy taqqoslash uslubining fanda keng qo‘llanilishi lozimligi tushunchasi XX asrga kelib to‘laqonli shakl- landi. Aslida bu uslubning qo‘llanilishi va qo‘llashning ahamiya- ti, shuningdek, uslubning amalda qo'llanganligini yanada chuqur- roq aniqlashtirishga harakat qiladigan bo‘lsak, uning amaliyotini X asrda Abu Rayhon Beruniy tomonidan «Hindiston» va «Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar» asarlarining yaratilishi jarayonida qollanilganligini ko‘rishimiz mumkin. Shunday ekan, bugungi tarix fani tadqiqot uslublarining shakllanishiga X asrdayoq ilmiy jihatdan asoslanib berilgan va ayni vaqtda amalda ham qo‘llanilgan. Aytish kerakki, tadqiqotchi sifatida Beruniy olingan bilimni tajriba bilan tekshirib ko‘rishni ta’kidlab o'tgan: tadqiqot jarayo- Download 7.14 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|