Zamonaviy tarix darsliklarida Beruniyning tarixiy tadqiqot
lar borasidagi amaliy faoliyati haqida bir qator fikrlarni ko‘rish
mumkin.
Jumladan, «Ilmiy bilish va anglash tamoyillarining rivojlani-
shiga o‘rta asrlarning yirik olimi Abu Rayhon Beruniy juda kat
ta hissa qo'shdi.
Beruniy tarixiy qiyosiy metoddan juda keng foydalangan. U
«Hindiston» asarini yozish jarayonida «men hindlarning qonuni-
yatlarini qanday bo‘lsa shu holicha
keltiraman va ayni vaqtda
yunonlarda qanday bo‘lganligini ham misol tariqasida keltirib,
ularning o‘zaro o‘xshash va yaqinlik jihatlarini aniqlayman»,-deb
yozgan edi1.
Tarix va tarix fani yuzasidan bir qator fikrlar bildirib o‘tilgan-
ki, ular biri ikkinchisining mazmunini toldirib keladi. Adabi-
yotlarda
qayd etilishicha, tarix so‘zi ijtimoiy taraqqiyot jarayoni
da yuzaga kelgan voqelik, hayot, o‘tmishga oid dalil va hodisalar
majmuyi — o‘tmish, kechmish, biror voqea-hodisaning
izchil ta-
raqqiyoti haqidagi fan, jamiyat taraqqiyoti haqidagi fan,
biror
ishning bajarilganligini, biron voqea-hodisaning qachon bo'lib
o‘tganligini ko‘rsatuvchi aniq vaqt, sanani anglatuvchi ma’no-
larda qo‘llanilmoqda2.
«Barcha mamlakatlarga tarqalgan
xalqlardan har birining
alohida tarixi bor, uning podshohlari, payg‘ambarlari,
davlat-
lari yoki men yuqorida aytgan hodisalarning biridan [o‘z tari-
xining boshlanishini — Z.I.] hisoblaydi. Shu tarix yordami bi
lan muomala ishlarida hamda vaqtlarni bilish xususida kerakli
[muddatlarni] belgilaydi va bu tarix
ularni boshqa xalqlardan
ajratadi»3.
1 Фролова E.A. История арабо-мусульманской философии. Средние в.а
и современность: Учебное пособие. — М., 2006. С.112-114.
Do'stlaringiz bilan baham: 
