Metrologiya asoslari
Download 1.68 Mb. Pdf ko'rish
|
Nazorat savollari:
1. Bilvosita o`lchash nima va unga misollar keltiring. 2. Bilvosita o‟lchash natijalarini baholash uchun qanday funksional bog‟lanish tuziladi? 3. Xususiy xatolik nima va u qanday aniqlanadi? 4. Ko‟p karrali o‟lchashlarda, xatoliklarning bog‟lanishi, ya‟ni korrelyasiyasi mavjud bo‟lmagan holda algebraik va geometrik natijaviy xatoliklar qanday hisoblanadi? 5. Agar xususiy xatoliklar orasida o‟zaro bog‟lanish mavjud bo‟lsa, u holda o‟rtacha kvadratik xatolik qanday topiladi? 6. Xatoliklarning yig‟indisini olishda qanday usullar qo‟llaniladi? 7. Xatoliklarning algebraik va geometrik yig‟indisi nima va u qanday xisoblanadi? 80 AMALIY MASHG’ULOT №16 O’LCHANAYOTGAN KATTALIK VA O’LCHASH NATIJALARINING FUNKSIONAL BOG’LANISHI. MASALALAR ECHISH. Ishning maqsadi: O`lchanayotgan kattalik va o`lchash natiyalarining funktsional boglanishini mavzusida masalalar echish. 16.1. Yuklamadagi quvvat I=15 mA tokning va U=100 V kuchlanishning o‟lchangan qiymatlari bo‟yicha aniqlanadi. Tokni va kuchlanishni o‟lchashning o‟rtacha kvadratik xatoliklari ma‟lum, ular qat‟iy korrelyasiyalangan. Quvvatni o‟lchashning o‟rtacha kvadratik xatoligini aniqlang va o‟lchash natijasini yozing. Yechilishi. O‟lchash natijasi quyidagicha aniqlanadi: (15.8) formuladan quvvatni o‟lchashning o‟rtacha kvadratik xatoligini topamiz. √( ) ( ) √ . Bu xatolikning nisbiy qiymati quyidagiga teng: √ . Bunda tok va kuchlanishni o‟lchashning o‟rtacha kvadratik xatoliklarining nisbiy qiymatlari. Qat‟iy korrelyasiyalashda =1 va . Bu qiymatlarni aniqlaymiz: . . U holda 1,5+0,67=2,17% va quvvatni o‟lchash o‟rtacha kvadratik xatoligining absolyut qiymati O‟lchash natijasi: . 81 16.2. Qarshilik rezistor bo‟ylab oqib o‟tayotgan I=20 mA tok va undagi U=40 V kuchlanish tushishining o‟lchangan qiymatlari bilan aniqlanadi. o‟rtacha kvadratik xatoliklar ma‟lum, ular korrelyasiyalangan. Agar korrelyasiya koeffisienti bo‟lsa, qarshilikni o‟lchashning o‟rtacha kvadratik xatoligini toping. Javob: 35 Om. 16.3. R x qarshilik to‟rt yelkali ko‟prik yordamida o‟lchangan va R x =R 2 R 3 /R 4 formula bo‟yicha aniqlangan. Agar qarshiliklarni o‟lchashning nisbiy xatoliklari (6.2 formula) bo‟lsa, o‟lchashning nisbiy xatoligini toping. Javob: =0,02 %. 16.4. 6.2.12 masalaning shartlari uchun, agar qarshiliklarning o‟rtacha kvadratik xatoliklarining nisbiy qiymatlari ma‟lum bo‟lsa, o‟lchashning o‟rtacha kvadratik xatoligini aniqlang. o‟lchash xatoliklari r 34 =1 korrelyasiya koeffisienti bilan korrelyasiyalangan. Javob: . 16.5. Induktivlikni o‟lchash ko‟prik usulida L x =R 2 R 4 C formuladan foydalanish bilan amalga oshirilgan. Agar qarshiliklarning o‟rtacha kvadratik xatoliklari va etalon sig‟imning o‟rtacha kvadratik xatoligi mkF ma‟lum bo‟lsa, induktivlikni o‟lchashning o‟rtacha kvadratik xatoligini toping. Xatoliklar o‟rtasida korrelyasion bog‟lanish mavjud emas. Kattaliklarning qiymatlari: R 2 =100 Om, R 4 =200 Om va C=2 mkF. O‟lchash natijasini yozing. Javob: L x =40,0 mGn; 0,7 mGn. 16.6. Yuklama iste‟mol qiladigan quvvat P=I 2 R formula bo‟yicha aniqlangan. Tok va qarshilikning o‟lchangan qiymatlari I=50 mA, R=100 Om. Agar tokni o‟lchash xatoligining chegaraviy qiymati , qarshilikni o‟lchash xatoligining eng chekka qiymati bo‟lsa, o‟lchashning chegaraviy nisbiy xatoligini aniqlang va quvvatni o‟lchash natijasini yozing. 82 Javob: P=(0,25±0,01) Vt. 16.7. Kattalikni bilvosita o‟lchashning natijasi Y=(X 1 +X 2 )X 1 X 2 , bunda X 1 =10, X 2 =40. Argumentlarning xatoliklarining chegaraviy absolyut qiymatlari . Y kattalik va uni o‟lchashning chegaraviy xatoligini aniqlang va o‟lchash natijasini yozing. Download 1.68 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling