Metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlash asoslari

YED – 15 N
YED – 30N
Eng yuqori o‘lchash chegarasi, kg	3	6	15	30
Massani hisoblash diskretligi va qiyoslash bo‘lishining qiymati d=e, G	0,1	0,2	0,5	1
Korxonadagi birlamchi qiyoslashdagi yo‘l qo‘yiladigan xatolik chegarasi, g	0,05 (0,5 kg)gacha; 0,1 (0,5 kgdan 2 kg gacha); 0,15 (2 kgdan ortiq)	0,1 (1 kg gacha); 0,2 (1 kgdan ortiq 4 kg gacha; 0,3 (4 kgdan ortiq);	0,25 (2,5 kg gacha) 0,5 (2,5 kg dan 10 kg gacha) 0,75 (10 kg dan ortiq)	0,5 (5 kg gacha) 1 (5 kgdan 20 kg gacha) 1.5 (20 kgdan ortiq)
Ekspluatatsiya qiluvchi korxona foydalanishi va ta’mirlashdagi yo‘l qo‘yiladigan xatolik chegaralari	0,1 (0,5 kg gacha) 0,2 (0,5 kgdan 2 kg gacha) 0,3 (2 kgdan ortiq)	0,2 (1 kg gacha) 0,4 (1 kgdan ortiq 4 kg gacha) 0,6 (4 kgdan ortiq)	0,5 (2 kg gacha) 1 (2,5 kgdan 10 kg gacha) 1,5 (10 kgdan ortiq)	1 (5 kggacha) 2 (5 kgdan 20 kg gacha) 3 (20 kgdan ortiq)
Tortishning eng kichik chegarasi	5	10	25	50
O‘lchash turi	Tenzometrik
Displey turi	Suyuq kristalli
Elektr ta’minoti: tarmoqdan adapter orqali yoki ichki akkumulyator orqali iste’mol quvvati	O‘zgaruvchan 220 V 50 1 Gs
	O‘zgarmas kuchlanish: 12 V
	2 Vt
Akkumulyator batareyadan ta’minlanib uzluksiz ishlash vaqti, soatlarda	80
Ishchi tempera tura diapozoni, S	0 0S dan + 40 0Sgacha
Namligi, % ortiq emas	90
Platformaning foydali o‘lchami, mm	306x222
O‘lchamlari, mm	330x346x107
Massasi, kg	4,5

12.2–jadval
Tarozilarning tarkibi

Nomi	Soni (dona)	Nomi	Soni (dona)
Tarozilar	1	Plastik platforma	1
Terminlash adapteri	1	Zanglamaydigan po‘latli platforma qopqog‘i	1
Foydalanish bo‘yicha yo‘riqnoma	1

Ushbu kalibrlash metodikasi YED – N turdagi barcha elektron tarozilar (GOST 24104 - 2001)ga taalluqli bo‘lib Koreya Respublikasining CAS Corporation Ltd firmasi ishlab chiqargan va kalibrlash usuli va vositalarini o‘rnatadi. Kalibrlash muddati bir yil.

Kalibrlash tadbirlari va vositalari
Kalibrlash o‘tkazishda 4-jadvalda kiritilgan tadbirlar bajarilishi va kalibrlash vositalari qo‘llanilishi kerak.
12.3-jadval
Kalibrlash tadbirlari va vositalari

№	Tadbirlar nomi	Metodika punkti nomeri	Kalibrlash vositalari
1. 2.	Tashqi ko‘rik Ishlatib ko‘rish	- -	GOST 7328 bo‘yicha G‘1, G‘2, M1, M2, M3 – aniqlik klassi toshlari Kalibrlash uchun toshlarning massasi haqiqiy qiymatlarining nominal qiymatdan chetlanishi berilgan yuklamada kalibrlanayotgan tarozilarning yo‘l qo‘yiladigan xatoliklaridan 1/3 chegaradan ortmasligi kerak
3.	Tarozilarning metrologik xarakteristikalarini aniqlash	4.3
3.1	Tarozilarning xatoligini aniqlash	4.3.1
3.2	Tara massani tanlashdan keyin xatoligini aniqlash	4.3.2
3.3	Natijalarning mosligini aniqlash	4.3.3
3.4	Tarozilar ko‘rsatishining o‘rta kvadratik chetlanishini aniqlash	4.3.4

Xavfsizlik talablari
Kalibrlashni o‘tkazishda texnika xavfsizligining umumiy qoidalariga undan tashqari kalibrlanayotgan tarozi va o‘lchash vositalarining ekspluatatsion hujjatlarida ko‘rsatilgan xavfsizlik talablariga rioya qilinishi kerak.
Kalibrlash sharoiti
Kalibrlash o‘tkaziladigan xonalarda tarozilarning ko‘rsatishini O‘zgartiradigan xavo oqimlari va vibratsiyalarning hamda issiq oqimlarning tarozilarning bir tomonlama isishi va sovishiga olib keluvchi omillar bo‘lmasligi kerak. Taradan chiqarilgan tarozilar 12 soat davomida binoda saqlanishi kerak. Kalibrlash boshlanishidan oldin tarozilar tarmoqqa ulanishi va ulangan xolatda 30 minut kam bo‘lmagan vaqt davomida ulangan holatda bo‘lishi kerak. Tarozilar rostlovchi oyoqchalari yordamida sath bo‘yicha o‘rnatilishi zarur.
Kalibrlash o‘tkazilganda quyidagi sharoitlar saqlanishi kerak:
Atrof-muhit harorati 0 ÷+40 0С
Nisbiy namlik, ortiq bo‘lmasligi 80%
Bir soat davomida havo xaroratining O‘zgarishi, ortiq bo‘lmasligi ±20С
Kalibrlashni o‘tkazish

1. 
   Tashqi ko‘rik
   
2. 
   Ishlatib ko‘rish
   
3. 
   Tarozilarning metrologik xarakteristikalarini aniqlash
   
4. 
   Tarozilarning xatoligini aniqlash
   
5. 
   Tarozilarning xatoliklarini yuklamaning markazlashgan simmetrik holatida aniqlash
   

Tarozilarning xatoliklarini yuklamaning markazlashgan – simmetrik holatida aniqlashda tarozilarning yuk qabul qiluvchi platformasiga ketma – ket ravishda tortishning eng kichik chegarasidan eng katta chegarasiga qarab yuklash va keyinchalik eng kichik chegarasigacha yukni kamaytirib aniqlanadi. Toshlar tarozilar plptformasiga uning taroziga nisbatan maksimal simmetrik ravishda o‘rnatiladi. Bunda beshtadan kam bo‘lmagan yuklamadan foydalaniladi va ular tarozilarning tortish diapozonini taxminan teng bo‘lishadi. Yuklamalarning qiymati eng kichik tortish chegarasini va yo‘l qo‘yiladigan xatoliklar chegarasining O‘zgarish nuqtalari 5000ye va 20000ye egallashi kerak.

Tarozilarni kalibrlashda ular uchun e=d bo‘lsa, xatolikning aniqlanishini har bir yuklama uchun raqamli indikatsiyaning yaxlitlash xatoligini chiqarib tashlab o‘tkaziladi. Buning uchun tarozilarni M0 – massa bilan yuklagandan keyin, dastlab M – ko‘rsatish sanaladi, keyin 0,1ye qadam bilan ketma – ket tosh qo‘shib boriladi va qaysidir yuklamada M – ko‘rsatishlar kalibrlash bo‘linmasining qiymatiga teng bo‘lgan qiymatgacha (M+ye) o‘sib bormaydi. Qo‘shimcha toshlarning massasi qiymatini xisobga olgan xolda tarozilarning M –ko‘rsatishlari ifodadan korreksiyalanadi.
М_к=М+0,5е -  М(3.1)
bu yerda: Mk – tarozilarning yaxlitlashgacha bo‘lgan korreksiyalangan ko‘rsatishlari;
М – tarozilarning ko‘rsatishlari;
 М – qo‘shilgan toshlar massalarining jamlangan qiymati
Yuklamaning har bir qiymatida tarozilarning xatoligi ifodadan aniqlanadi:
 = М_к – М₀ =М+0,5е -  М – М₀
Bu yerda:  - yaxlitlashgacha bo‘lgan tarozilar xatoligi
М₀ – tarozilarda o‘rnatilgan tosh massasining haqiqiy qiymati.
Xatoliklarning olingan qiymatlari berilgan yuklama uchun tarozilar xatoliklarining yo‘l qo‘yiladigan chegaralaridan oshib ketmasligi kerak.