Метрология

1.1. Бирхиллаштириш усули 
ЎзРСТ 1.0-92 да бирхиллаштириш атамасига қуйидагича ҳ берилган: 
Бирхиллаштириш – муайян эҳтиѐжни қондириш учун зарур бўлган энг 
маъқул ўлчамлар сонини ѐки маҳсулот, жараѐн ѐки хизмат турларини танлаш. 
Буни унификация деб ҳам юритадилар. Бу сўз лотинча uni – би unio – бирлик 
(бирдамлик) маъноларини англатади. 
Бирхилаштириш энг катта техникавий-иқтисодий самарадорликка 
эришиш мақсадида янги яратилмалар ҳисобига ѐки оддий қисқартириш 
(симплификация) ҳисобига амалга оширилиши мумкин. 
Бирхиллаштиришга турли талқинлар беришади. Умумий олганда 
бирхиллаштиришни элементларнинг турли-туманлигини улар қўлланадиган 
тизимларнинг турли туманлигига нисбатан қисқартирилиши деб тушуниш 
кўпроқ мақсадга мувофиқ бўлади. 
Бирхиллаштириш асосан 3 та даражада ўтказилади: 

корхона даражасида; 

тармоқ даражасида; 

тармоқлараро даражада; 
Кейинги 
пайтларда 
халқаро 
бирхиллаштириш 
ҳам 
кенг 
ривожланмоқда.Бирхиллаштириш 
муайян 
кетма-кетликда 
амалга 

---

64 
оширилади. Биринчи навбатда унинг йўналиши, тури ва даражаси 
белгиланади. Сўнгра, бирхиллаштириладиган буюмларнинг чизмалари ва 
уларнинг тахлилий маълумотлари йиғилади ва бу чизмалар олдига 
қўйилган мақсадга кўра табақаланади. Шундан сўнг, ѐ янги конструкция 
ишлаб чиқилади ѐки амалда бўлганларини ичидан бошқаларининг ўрнини 
босиши мумкин бўлгани танланади. 
Бирхиллаштириш 
даражаси 
турўлчамлар 
миқѐсидаги 
қўлланиш 
коэффициенти асосида аниқланиши мумкин. 
К
т
=100(n-n
0
)/n; 
бу ерда n – турўлчамли буюмларнинг умумий сони; n
0 
- танланган 
турўлчамлар сони. 
Эндиликда бирхиллаштиришни стандартлаштиришнинг бир усули 
сифатида эмас, балки алоҳида, мустақил бир фаолияти сифатида қаралмоқда.