«Mexanika» fanini mashina detallari qismidan amaliy mashg`ulotni bajarishga doir uslubiy ko`rsatma

«Mexanika» fanini mashina detallari qismidan
amaliy mashg`ulotni bajarishga doir
USLUBIY KO`RSATMA

FarPI uslubiy kengashida
tasdiqlangan №_____
«___»________2022 yil.

Ushbu uslubiy ko’rsatma “Mexanika” fanini mashina detallari qismidan amaliy mashg’ulotlarni bajarish uchun mo‘ljallangan.

Uslubiy ko’rsatma fan va ishchi dastur asosida ishlab chiqilgan bo’lib, nazariy ma’lumotlar, masalalardan namunalar yechib ko’rsatilgan va mustaqil ishlash uchun ham masalalar berilgan
Uslubiy ko’rsatma «Tadbiqiy mexanika» kafedrasi uslubiy seminarining 2022 yil 5 dekabrdagi 2-sonli yig‘ilishida muhokama qilingan va ma’qullangan.
Uslubiy ko’rsatma mexanika-mashinasozlik fakulteti uslubiy kengashida ko‘rib chiqilgan va tavsiya etilgan. «___»_________2022 yil bayon №___.

Tuzuvchilar: Erkaboyev X.J.

Oqyo’lov K.R.

Taqrizchi: t.f.d., prof. Fayzimatov Sh.N.

2-Amaliy mashg’ulot

Uzatmalarni kinematik hisobi

1 Yassi tasmali uzatmalar.

Tasmalarni tortish darajasi uning yuzasini aniqlash bilan belgilanadi, bunda

Formula yordamida tanlangan tasma qalinligi ( ) bo’yicha v eni aniklanadi.
Loyxalaniyotgan uzatmalarni ishlash sharoiti standart sharoit bilan bir xil bo’lmaganligi uchun xisob boshlangich kuchlanishi σ₀ bo’yicha olib boriladi, bunda

bunda: -kamrov burchagini ta’sirini xisobga oluvchi koifitsent.
S_v - markzdan kochma kuch ta’sirida tasma bilan shkiv o’rtasidagi ishkalanishni kamaytirishni xisobga oluvchi tezlik koifitsenti:
Yassi tasmalar uchun S_v = 1.04-0.0004v²;
Ponasimon tasmalar uchun S_v = 1,05-0,0005v²;
S₀ - Tasmaning garizontga nisbatan joylanishini xisobga oluvchi koifitsent.
Ponasimon tasmalar uchun S₀=1,0
S_r - uzatmani ishlash sharoitini xisobga oluvchi koeifitsent;
Elastik tasma bilan shkiv o’rtasidagi ishqalanish tufayli mexanik energiyani uzata oladigan uzatmalar tasmali uzatma deb ataladi. Tasmali uzatma yetaklovchi va yetaklanuvchi shkivdan va ularga taranglik bilan kiydirilgan tasmadan tuzilgan bo’ladi. Tasmalar ko’ndalang kesimning shakliga nisbatan yassi, ponasimon, aylanasimon, tishli va boshqa turlariga bo’linadi.
Afzalliklari: Tasmali uzatma harakatini nisbatan katta masofaga uzatish imkoni bo’ladi; shovqinsiz va rovon ishlaydi; yuklanish qiymati to’satdan oshib zarb bilan ta’sir qilsa, tasma shkivda sirpanadi; tuzilishi oddiy, nisbatan arzon turadi.
Kamchiliklari: Tashqi o’lchamlari katta; uzatish soni o’zgaruvchan, val va tayanchga tushadigan kuch qiymati nisbatan katta, ishlash muddati kam (10003000 s).
Tasmali uzatmalarni tezligi v15 m/s gacha; 30 kVt gacha quvvat uzataoladi.
O’ozirda mashinasozlikda – eng ko’p tarqalgani ponasimon tasmalar bo’lib, plastmassali, yassi tasmalar katta tezlik bilan harakatlanuvchi uzatmalarda, uy xo’jaligida ishlatiladigan kam quvvat mashinalarda ko’p ishlatiladi.