2.1. Vektor usuli.
2.2. Koordinata usuli.
2.3. Tabiiy usul.
2.1. Vektor usuli. Bu holda ixtiyoriy M nuqtaning holati uning biror qo’zg’almas O markazdan o’tkazilgan radius-vektori bilan aniqlanadi. Vaqtning o’tishi bilan M nuqta harakatlanganda uning radius-vektori ma’lum qonun asosida o’zgaradi, ya’ni t vaqtning funksiyasi bo’ladi.
M
O
(1)
Agar (1) tenglama berilgan bo’lsa vaqtning har bir payti uchun nuqtaning holati ma’lum bo’ladi. Demak (1) ko’rinishidagi tenglama nuqtaning vektor shakladagi harakat tenglamasi yoki harakat qonuni deyiladi. bo’lsa nuqta berilgan sanoq sistemasiga nisbatan tinch holatda bo’ladi.
NAZAR
I
Y
M
E
X
A
N
I
K
A
6
2.2. Koordinatalar usuli. Qo’zg’almas Oxyz sanoq sistemasiga nisbati harakatlanayotgan M nuqtaning holatini uning x, y, z koordinatalari orqali aniqlash mumkin. Nuqta Dekart koordinatalar sistamasida harakatlanganda uning koordinatalari vaqtning o’tishi bilan o’zgaradi, ya’ni:
(2)
Nuqtaning holatini belgilovchi (2) tenglamalarga nuqta harakatining tenglamalari yoki nuqtaning harakat qonuni deyiladi. Agar (2) tenglamalardan vaqtni yo’qotsak, nuqta trayektoriyasining tenglamasi topiladi. Ya’ni quyidagi tenglamalar sistemalarini hosil qilamiz:
M(x,y,z)
O
Bu sistemalarning har biri nuqta trayektoriyasini ikkita sirtning kesishishi ko’rinishida tasvirlaydi.
Masalan: Ixtiyoriy M nuqtaning harakat qonuni tenglamalar orqali berilgan bo’lsin. Bu yerda R va c - o’zgarmas qiymatlardan iborat. Shu nuqta harakatining trayektoriyasini aniqlaymiz.
Buning uchun quyidagi amallarni bajaramiz.
NAZAR
I
Do'stlaringiz bilan baham: |
