Mexanika (MD) fani bo’yicha asosiy tushinchalar va ta’riflar

To’g’ri tishli konussimon uzatmalar tishlarini kontakt kuchlanish bo’yicha hisoblash.
Кonussimon ilashma uchun (12.1) formuladagi ekvivalent g’ildirak diametrlari bo’yicha aniqlanadi. va formulalarga mos ravishda tishning o’rta kesimi uchun,
.
Trigonometrik funksiyalarning munosabatini hisobga olib, quyidagilarga ega bo’lamiz,
; .
Almashtirishlar va o’rniga qo’yilgandan keyin,
. (12.1)
munosabat tishning barcha kesimlari uchun doimiydir. Bunda tishning butun uzunligi bo’yicha kontakt kuchlanish doimiy bo’ladi va hohlagan kesim bo’yicha (bu holatda o’rtacha kesim bo’yicha) hisoblash imkonini beradi. Ushbu kesimdagi solishtirma yuklama,
. (12.2)
Yuqoridagilarni hisobga olgan holda to’g’ri tishli konussimon uzatmalarni tekshiruv hisoblash formulasi quyidagicha ko’rinishda bo’ladi,
, (12.3)
bu yerda - tajribaviy koeffisient.
Loyiha hisobi uchun (12.3) formula o’zgartiriladi. Bunda esa, konussimon uzatmalar uchun va asosiy gabarit o’lchamlar hisoblanadi, yuklama etaklanuvchi valdagi burovchi moment bilan xarakterlanadi. Ushbu parametrlar (12.3) formulaga kiritiladi va o’zgartirishlardan keyin quyidagiga ega bo’lamiz,
, (12.4)
bu yerda - tishli gardish enini tashqi konuslik masofaga bog’liq koeffisient. deb olish tavsiya qilinadi.
qiymat ko’proq tarqalgan. Bunda,
. (12.5)

Tishlarga ta’sir etuvchi kuchlar va ularnini hisoblash
Silindrik qiya tishli uzatmadagi kuchlar
aylana kuch, ,
radial kuch, ,
o’q bo’yicha yo’nalgan kuch, .
F_n kuchni ta’sir chizig’i bo’yicha tish simmetriya o’qiga ko’chiramiz va F_t hamda F_r tashkil etuvchilarga ajratamiz. Bunda F_t aylana kuch qo’yilish radiusi boshlang’ich aylanalar radiusidan ancha katta bo’ladi. Asosiy aylanalar asosida joylashgan xavfli kesimdagi eguvchi kuchlanish,
,
bu yerda - egilishda kesimning qarshilik momenti; - kesim yuzasi.
Formuladagi «-» ishorasi hisobiy kuchlanish sifatida tishning cho’zilgan tomonidagi kuchlanish qabul qilinishini bildiradi.
l va s qiymatlari hisoblashlar uchun noqulay hisoblanadi. Turli modulli tishlar geometrik o’xshashligini qo’llagan holda ushbu kattaliklar o’lchamsiz koeffisientlar orqali ifodalanadi:
va ,
bu yerda m – tishlar moduli.
Hisobiy koeffisientlar kiritilgandan keyin,
,
bu yerda K_F – hisobiy yuklama koeffisienti; K_T – kuchlanishlar konsentrasiyasi nazariy koeffisienti.
Tish rasmi koeffisienti,
. (11.7)
Ichki tishli g’ildiraklar uchun deb qabul qilish mumkin, katta qiymati z qiymati kichik bo’lganda olinadi.
Bunda to’g’ri tishli uzatmalarni eguvchi kuchlanish bo’yicha hisoblash formulasi quyidagi ko’rinishda yoziladi,
, (11.8)
Eguvchi kuchlanish bo’yicha loyiha hisobi uchun (11.8) formula modulga nisbatan echiladi, bunda quyidagi almashtirishlar , , kiritiladi,
. (11.9)