Mexanika (MD) fani bo’yicha asosiy tushinchalar va ta’riflar

18. SHponkali birikmalarni mustahkamlikka hisoblash.


Shponkali birikmalarni hisoblash
Shponkali birikmalarning asosiy ishchanlik qobiliyati ularning mustahkamligidir. Valning diametriga va yuqorida keltirilgan talablarga ko’ra shponka standartlardan tanlanadi va birikma mustahkamlikka tekshiriladi. Standartlarda shponkaning va o’yiqchalarning o’lchamlari shunday tarzda tanlanganki, agar ularning egilishga bo’lgan mustahkamligi ta’minlansa, o’z-o’zidan kesilishga va ezilishga bo’lgan mustahkamligi ham ta’minlanadi. Shuning uchun ham shponkali birikmalar asosai ezilishga hisoblanadi. Кo’p hollarda shponkani kesilishga hisoblanmaydi.
Prizmasimon shponkali birikmalarni ezilishga tahkamlik sharti quyidagichadir:
(4.1)

bu erda: Ғ_t=2T/d - shponka uzatadigan aylana kuch;

A_ez (0,94Ь-t₁) ℓ _xis - ezilish yuzasi, bundan
(4.2)

bu yerda: T - uzatilayotgan moment; d - valning diametri; (0,94h-t₁) - gupchak o’yiqchaning ishchi chuqurligi; ℓ_xis- shponkaning ishchi uzunligi (chekkasi yassi shponkada 1_xis=1, chekkasi dumaloqlangan shponkada esa 1_xis=1-b; [σ]_ez - ruhsat etilgan ezuvchi kuchlanish (quyida ular to’g’risida ma’lumotlar keltiriladi). Hisobiy kuchlanish σ_ez ning qiymati ruhsat etilganidan [σ]_ez 5% dan ortiq bo’lsa, shponkaning uzunligi oshiriladi, gupchakning uzunligini oshirish imkoni bo’lmasa, u holda valda diametrial ravishda ikkinchi shponkani o’rnatish mumkin. Zarur hollarda shponkali birikma vdlisa yoki tigaz birikma bilan almashtirilishi mumkin.

Loyiha hisobida esa shponka kesim yuzasining bxh o’lchamlari 4.1-jadvaldan aniqlangandan so’ng shponkaning hisobiy 1_xisuzunligi aniqlanadi.
(4.3)
So’ngra 4.1-jadvalda keltirilgan qatorga moslanadi. Agarda gupchakning uzunligi 1,5 d qiymatdan katta bo’lsa, shponkali birikma shdisli yoki tig’iz birikmaga almashtiriladi