“Meyorlashtirish asoslari” fanidan ma’ruzalar matni

u
 – gazlamaning arqoq bo‘ylab zichligi, ip/dm. 
Mehnat me’yorlarining bajarilishini hisobga olishdagi asosiy vazifalarga: 

ishlab chiqarishda ish vaqtidan yo‘qotishlar sabablarini o‘rganish; 

normal texnologiya shart, sharoitlaridan chetga chiqish sabablarini o‘rganish; 

brak mahsulotlarini kelib chiqish sabablarini o‘rganish; 

eskirgan me’yorlarni (texnika, texnologiya darajasiga mos kelmaydiganlarini) 
aniqlash kabilar kiradi. 
O‘rnatilgan me’yorlarni bajarilishi natura hamda foiz o‘lchovlarida hisobga 
olish tartibi mahsulot ishlab chiqarish me’yorlari ni aniqlashda foydalaniladi. 
Bunda quyidagi formuladan foydalanish mumkindir: 
T
min
=D
k
/T
vd
(5.24) 

---

42 
Bu yerda: 
T
min
 – mahsulot ishlab chiqarish me’yori (natural ifodada); 
D
k
 – kunlik ish vaqti yoki smenali ish vaqti davomiyligi. 
Me’yorlarni bajarilishini foizlarda hisobga olish mahsulot ishlab chiqarish 
me’yorlari o‘rnatilgan sharoitlarda ham qo‘llanishi mumkin. Lekin bunda ish 
joyda faqatgina yoki bir qat’iy chegaralangan bir necha operatsiyalar soni 
bajariladigan bo‘lishi kerak. Bunday holatda quyidagi formulani qo‘llash mumkin 
bo‘ladi: 
F
min
=(Q
h
/Q
n
)100 (5.25) 
Bu yerda: 
F
min
 – mahsulot ishlab chiqarish me’yorlarini bajarilish foizi; 
Q
h
 – hisobot oyida haqiqatda natura shaklida ishlab chiqilgan mahsulot; 
Q
n
– hisobot oyida o‘rnatilgan me’yor bo‘yicha natura shaklida ishlab 
chiqariladigan mahsulot. 
Mehnat me’yorlarining bajarilishini hisobga olishda foiz o‘lchovidan 
foydalanish shakli qachonki ish joylarida vaqt me’yorlari o‘rnatilgan sharoitlarda, 
ya’ni turli ishlar, operatsiyalar bajarilishini taqazo etuvchi sharoitlarda qo‘llaniladi. 
Bunda quyidagi formuladan foydalaniladi: