Microsoft Word chingiz aytmatov oqkema lotin ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
35
haydab ketdi. Daryodan o‘tguncha ham ancha vaqt o‘tdi: kechuvdan o‘tish osonmas, suv ko‘p, oqim 
tez. Kuzda hali uncha qo‘rqinchli emas, yozda otni chappa ag‘daradi. Mo‘min nihoyat daryodan o‘tib 
nabirasining oldiga borganida u ho‘ngrab yig‘lardi. Bobosiga qaramas, faqat yig‘lar va so‘ylanardi: 
«Kechikdim, maktabga kechikdim». Chol otdan engashib, bolani egarga ko‘tarib oldi-da, yo‘rtib ketdi. 
Bu maktab qurg‘ur yaqin orada bo‘lgandami, bolaning o‘zi g‘iz etib borib kelaverardi. Shuning uchun 
butun yo‘l bo‘yi to‘xtamay yig‘ladi, chol uni hech nima bilan ovutolmadi. Maktabga ham ho‘ngrab 
yig‘lagan holida olib keldi. Dars boshlanib ketgan edi. To‘g‘ri sinfga olib kirdi. 
Mo‘min muallima oldida qayta-qayta uzr so‘rab, buning boshqa takrorlanmasligini aytib so‘z 
berdi. Lekin hammasidan ham chol kechikkani uchun nabirasining kuyib-pishganini va zorlanib 
yig‘laganini ko‘rib iztirob chekdi. «Ilohim maktabni hamisha shunday sevsin-da»,- xayoliga keltirdi u. 
Harholda bolapaqir nimaga bunchalik yig‘ladi. Demak, yuragida bir armon bor-da... 
Hozir ham yog‘ochning atrofida charx urib, goh u tomoniga, goh bu tomoniga chopib o‘tar, 
tog‘dan tezroq pastlikka sirg‘alib tushsin, hech qaerga ilinib qolmasin deb, yog‘ochning ostiga pishang 
solib, itarib borarkan, Mo‘minning xayolidan nabirasi ketmasdi - nima bo‘ldi ekan-a? 
O‘razqul esa shoshmasdi. U otni yetaklab borardi. Bu yerda ko‘p shoshib bo‘lmaydi - uzun, tik 
nishablikdan qiyalab yurishga to‘g‘ri keladi. Lekin uning gapini inobatga olib, yog‘ochni shu yerda 
qoldirib, keyin kelib olib ketish mumkin emasmi? Eh, kuch-quvvati bo‘lgandami, yog‘ochni shartta 
yelkasiga qo‘yib, daryodan o‘tgan va mashinaga ortiladigan joyga eltib tashlagan bo‘lardi. Mana-e, 
olinglar yog‘ochlaringni va yo‘qolinglar. Mo‘minning o‘zi bo‘lsa nabirasining oldiga otilgan bo‘lardi. 
Qayokda deysiz, bular xomxayol. Hali toshlar va shag‘alliklardan yurib qirg‘oqqa yetish, so‘ng 
kechuvdan yog‘ochni ot bilan sudrab narigi tomonga olib o‘tish kerak. Otning sillasi quridi - u tog‘da 
qancha past-balandliklarga chiqib tushmadi... Ishqilib, oxiri baxayr bo‘lsin, agar yog‘och daryo 
o‘rtasida toshlarga ilinib, yoki ot qoqilib yiqilib tushsa ish chatoq! 
Ular suvdan kechib o‘tishayotganda Mo‘min bobo duo qilib turdi: «O‘zing qo‘lla, Shoxdor ona 
bug‘u, ilohim yog‘och ilinmasin, ilohim ot yiqilmasin». Etiklarini yelkasiga tashlab, ishtonining 
pochasini tizzasidan yuqori shimarib olgan yalangoyoq Mo‘min bobo qo‘lda pishang bilan suvda suzib 
borayotgan yog‘och ortidan arang yetib ulgurardi. Yog‘ochni oqimga qiya qilib sudrashardi. Daryo 
suvi qancha toza va tiniq bo‘lsa, shuncha sovuq ham edi. Kuzning suvi-da. 
Chol bunga bardosh berardi: Mayli, oyoq uzilib tushmaydi. Ishqilib, yog‘och tezroq olib o‘tilsa 
bo‘lgani. Baribir yog‘och ilinib qoldi, aksiga olganday, sertoshli yerga kelganda taqqa to‘xtadi. 
Bunday hollarda otga jinday dam berib, keyin yaxshilab bir «chu!» deyilsa - kuchli siltov bilan 
yog‘ochni toshlar panjasidan tortib olsa bo‘ladi. Lekin otga minib olgan O‘razqul toliqib kuchdan 
ketgan jonivorni qamchi bilan ayamay savaladi. Ot orqa oyoqlari bilan cho‘qqayib, sirg‘alib, qoqinib 
ketar, lekin yog‘och joyidan qo‘zg‘almasdi. Cholning oyoqlari muzlab qoldi, ko‘zi tina boshladi. Boshi 
aylandi. Jarlik, jarlik ustidagi o‘rmon, osmondagi bulutlar pastga tusha boshladi, daryoga sho‘ng‘ib, 
sho‘x oqimda suzib, yana joyiga qaytdi. Mo‘minning mazasi qocha boshladi. La’nati yog‘och! U qurib 
yotganda edi, boshqa gap edi, suvda o‘zi suzib ketardi. Buni esa hozirgina qirqishdi-yu, darrov daryoga 
sudrab tushish-di. Kim axir shunday qiladi! Oqibati shu bo‘ladi-da. O‘ylanmay qilingan ishning oxiri 
voy. Qayrog‘ochni qurisin deb tashlab kelishga O‘razqulning ra’yi yo‘q. Inspektsiyaning ko‘zi tushib 
qolsa, taqiqlangan o‘rmondan qimmatli daraxtlarni o‘g‘irlikcha qirqqan, deb akt tuzadi. Shuning uchun 
ham qirqilgan yog‘ochni shu zahotiyoq gumdon qilishi kerak. 
O‘razqul o‘kchasi bilan otni niqtar, qamchi bilan boshiga urar, so‘kinar, xuddi hammasi uchun 
go‘yo u, Mo‘min aybdordek, cholga baqirardi, yog‘och esa joyidan jilmasdi, u battar toshga o‘rnashib 
borardi. Cholning sabr-toqati tugadi. U butun umrida birinchi marta g‘azab bilan ovozini balandlatdi. 
- Tush otdan! - u O‘razqulning yoniga jiddiy borib, uni egardan tortdi. - Otning 
tortolmayotganligini ko‘rmayapsanmi? Hoziroq-tush! 
Hayron qolgan O‘razqul jimgina bo‘ysundi. Egardan etigi bilan to‘g‘ri suvga sakradi. Xuddi shu 
daqiqadan boshlab, u garang va qulog‘i bitib qolganday, o‘zini yo‘qotgan edi. 

---

Chingiz Aytmatov. Oqkema (qissa)