Arxey eonotemasi (3,6 — 2,5 mlrd yil) bu eng qari yotqiziqlar barcha
qadimiy platformalarning poydevorida tarqalgan va asosan, granulit, qisman
amfibolit fatsiyali metamorfizm bilan ajralib turadi. Hosil bo’lish vaqti
bo’yicha ular yangi jadvalga muvofiq eoarxey (<3,6 mlrd yil) va paleoarxeyni
(3,6 — 3,2 mlrd yil) o’z ichiga oladi. Navbatdagi rivojlanish bosqichi yangi
stratigrafik jadvalning mezoarxey (3,2—2,8 mlrd yil) va neoarxey (2,8—2,5
mlrd yil) eratemalarini birlashtiradi.
Proterozoy eonotemasi (2500—540 mln yil). 1889-yil S. Emmons
tomonidan ajratilgan proterozoy eonotemasi quyi va yuqori proterozoy
eonotemalarini o’z ichiga olgan. Keyingisining tarkibida rifey va vend
ajratilgan. Oxirgi o’n yilliklarda proterozoy jadvaliga muhim o’zgarishlar
kiritildi. Zamonaviy jadval proterozoy eonotemasini paleo-, mezo- va
neoproterozoy eratemalariga bo’lishni ko’zda tutadi va ular esa, o’z navbatida,
sistemalardan tuzilgan bo’ladi. Hammasi bo’lib proterozoyda 10 sistema
ajratilgan.
Paleoproterozoy eratemasi (2500—1600 mln yil). Stratigrafik
jadvalida paleoproterozoy erasi yoki erta proterozoy Yerning rivojlanishida,
asosan, qadimiy platformalarning kristallashgan poydevori shakllanishini
yakunlovchi bosqichi hisoblanadi. Paleoproterozoyning oxirida yetuk qita
qobig`ining shakllanish jarayonlari yanada avj olib, ularning birlashishi tufayli
Pangeya I superqita hosil bo’lgan.
Mezoproterozoy va neoproterozoy eratemalari (1600—540 mln yil).
Yevrosiyoning mintaqaviy stratigrafik jadvali yuqori proterozoy—rifey
eratemasini va vend sistemasini o’z ichiga oladi. Xalqaro jadvalning yangi
turida ular mezoproterozoy va neoproterozoy eratemalariga ajratilgan. Ammo
ularning 6 ta sistemaga bo’linishi mutlaqo yangidir.
Fanerozoy eonotemasi (540 mln yil — hozirgacha). Paleozoy, mezozoy
va kaynozoy yotqiziqlari 1830-yilda A.S. Sedjvik tomonidan „fanerozoy“
degan umumiy nom ostida birlashtirilgan.
21
Do'stlaringiz bilan baham: |
