Microsoft Word Hayot faoliyati xavfsizligi 6- ma'ruza

Ko`pikning karraligi - ko`pik hajmini u olingan butun suyuqlik hajmiga nisbatidir 5 dan 
100 karralikkacha ega bo`lgan ko`piklar kam va o`rtacha ko`pik karraligiga, 100 dan ortiqlari esa 
yuqori karralikka kiradi. 
Inert gazlar (azot, argon, geliy) gazli payvandlash ishlarida idishlarni, balonlarni 
to`lgazishda ko`llaniladi. 
Yong`inga qarshi suv ta`minoti 
Yong`inga qarshi suv zahirasi yilning istalgan vaqtida kerakli bosimda 3 soat yong`inni 
o`chirishga etadigan bo`lishi kerak. Ishlab chiqarish korxonasida har biri 100 m
3
va undan ortiq 
sig`imli suv hovzasi bo`lishi kerak. Bitta suv hovzasining xizmat ko`rsatadigan radiusi yong`in 
vaqtida suv uzatish uchun avtonasos va avtoidishlardan foydalanganda 200 m, uzatma nasoslardan 
foydalanganda 100 m, bir o`nli pritsep motopompalaridan foydalanganda 150 m gateng qabul qilinadi. 
Bitta idishda 100 m
3 
sig`imgacha bo`lgan suv zahirasi dahlsiz saqlanadi. Tashqi va ichki yong`inlarni 
o`chirishda suv sarfi (m
3
/soat) quyidagi formula bilan aniqlanadi. 
Q
yo
=3,6
 g  T
yo
 n
yo ,
(14.3.) 
bu erda g-tashqi va ichki yong`inlarni o`chirishda solishtirma suv sarfi jadvaldan qabul 
qilinadi; T
yo
-yong`in vaqti (3 soat qabul qilinadi yoki formula bo`yicha aniqlanadi). 
n
yo
-bir vaqtdagi yong`in soni (qurilish maydoni va mahalliy sharoitga bog`liq ravishda 1...3 
qabul qilinadi). 
Yong`in hovzasidagi daxlsiz suv zahirasi (m
3
) 
х
т
х
c
Q
Q
Q
W
5
,
0



, (14.4.) 
formula bo`yicha aniqlanadi: 
Q
t
-texnologik maqsaddagi suv sarfi, m
3
/soat; Q
x
-xo`jalik maqsaddagi suv sarfi, m
3
/soat; 
Suv hovzasidan suvni olish uchun nasosga so`ruvchi 160...200 mm diametrdagi quvur 
biriktiriladi. Suvni va suv-ko`pikli suyuqlikni uzatish uchun bosimga ishlashga mo`ljallangan 
quvurlar ko`llaniladi. 
Butun oqimi yoki purkalgan suvli ko`pikli va poroshokli oqimni hosil bo`lishiga RS-50 va 
RS-70 yong`in stvollarini, SVP havoli-ko`pikli stvolini yoki olib yuriladigan (PLS-N-20) bosim 
quvuriga biriktirilgan lafet stvollarini ko`llanilishi bilan erishish mumkin. 
Yong`in stvolidan suvni oqimi tezligi quyidagi formula bilan aniqlanadi: 

с

gH
2
, (14.5.) 
bu erda N-stvoldagi suv bosimi, m; g=9,8 m/s
2
. 
Havoning qarshiligi hisobga olinganda suvli oqimni uzatishning nazariy uzoqligi 



sin
2
0
q
L 
 , (14.6.) 
tenglamadan aniqlanadi.
bu erda a~30...35°-stvolni kiyalik burchagi. Bitta stvol orqali sarflangan suv miqdori 
quyidagiga aniqlanadi. 
Q
cn 
=
qH
S 2

, (14.7.) 
bu erda 
 -purkash diametriga bog`liq suv sarfi koeffitsienti (0,5...0,9); S-stvol teshigining 
kesimi maydoni, m
2
, 

---