Microsoft Word kemal- içindekiler

“The Model of the Aarhus Convention”. Joint UNEP-OHCHR Expert Seminar on Human Rights 
and the Environment. Cenevre. (Erişim: 01.10.2008). s.111 

---

154
yayımlanmasını sağlayacak düzenlemelere gitmesi, belirli çevresel bilgilerin 
adım adım internetten erişilebilir kılması, dört yılı aşmayacak aralıklarla ulusal 
çevre durum raporları yayınlaması ve insan sağlığı ile çevreye zarar verebilecek 
acil durumlarda ellerindeki bilgileri kamuoyuyla derhal paylaşmasını gerekli 
kılmaktadır.
85
Sözleşme’nin ikinci sütunu kamunun sırasıyla çevreyi etkileyen 
özgül faaliyetler; plan, program, politikalar ve idari düzenlemeler ile kanunen 
bağlayıcı normatif araçlara ilişkin mevzuat hazırlama süreçlerine katılımını 
ilgilendirmektedir .
86
Üçüncü sütunu oluşturan başvuru hakkı Aarhus tarafından üç mevzuya ilişkin 
olarak düzenlenmiştir: bilgi edinme talepleri, özgül faaliyetlerin karara 
bağlanmasına kamunun katılımı ve genel olarak çevre hukukunun ihlalleri. 
Dolayısıyla başvuru hakkı genel olarak çevre ihlallerinin önlenmesinin bir 
yöntemi olmanın yanı sıra diğer iki usuli hakkın güvencesi haline gelmektedir. 
Bu hakkın kullanımı bilgi edinme talepleri haricinde hukuksal bir menfaatin 
veya hak ihlalinin mevcudiyetine tabi kılınabilmektedir. Sözleşme’nin içerdiği 
çevre hakkına ilişkin bir diğer güvence de denetsel ve istişari nitelikli uyum 
mekanizmasıdır.
87
85
Wates, J. 2005. “The Aarhus Convention: A Driving Force for Environmental Democracy”. 
Journal for European Environmental & Planning Law 1/2005: 2-11. s.3
86
Watson, J. 2005 a.g.e. s.5 
87
Ebbesson, J. 2002 a.g.e. s130 

---

155
Aarhus Sözleşmesi Türkiye’de çevre hakkının mevcut durumunu kıyaslamak 
için ideal bir referans noktası sağlamaktadır. Bunun birinci nedeni Sözleşme’nin 
yukarıda görüldüğü üzere çevre hakkını bir bütün olarak kapsaması, ayrıntılı 
hükümler içermesi, yatay, yani tüm çevre sorunlarına uygulanabilir nitelikte 
olması ve güvencelere yer vermesi nedeniyle çevre hakkı konusunda uluslararası 
düzlemde varılmış en ileri noktayı oluşturmasıdır. İkincisi ise Türkiye’nin 
Sözleşme’nin ne tarafı ne de imzacısı olmaması, dolayısıyla ulusal mevzuat ve 
uygulamalarında bir uyum çabasına girişmemiş bulunmasıdır. Üçüncü bölümde 
bu kıyaslama ana hatlarıyla ve ileri-denk-yakın-geri-karşılığı yok 
kategorilerinden oluşan bir sıralı ölçek aracılığıyla gerçekleştirilmektedir.