Microsoft Word Кобилов. Иктисод назарияси. Дарслик лот doc

Tizimning moliyaviy elementlari – xalqaro moliya bozorlari hamda 
moliyaviy vositalar – valuta, qimmatbaho qog‘ozlar, derivativlar, kre-
ditlar, majburiyatlar bilan savdo qilish mexanizmlaridir. 
Derivativlar – bu chet el valutasi bilan bog‘liq bo‘lgan hosilaviy 
moliyaviy vositalar (valuta derivativlari) chet el valutasi oldi-sotdisi 
bo‘yicha shartnomalar bo‘lib, ularda belgilangan majburiyatlar muayyan 
muddat o‘tgach yoki uning kursi o‘zgarishiga bog‘liq ravishda bajarilishi 
mumkin. 
Jahon valuta-moliya tizimining alohida elementini xalqaro hisob-
kitoblar tashkil etadi. 
Jahon valuta bozori – xorijiy valuta va turli valuta qimmatliklarini 
olish-sotish bo‘yicha operatsiyalar natijasida yuzaga keladigan barqaror 
iqtisodiy va tashkiliy munosabatlar tizimidir. 
Valuta qimmatliklariga qonuniy to‘lov vositasi bo‘lgan pul belgilari, 
xazina chiptalari (kaznacheyskiye bileti), tangalar, banknotlar, 
shuningdek qimmatbaho qog‘ozlar, majburiyatlar, qimmatbaho toshlar va 
metallar kiradi. 

---

 654
Valuta – xorijiy davlatlarning pul belgilari, shuningdek ularda 
ifodalangan to‘lov va kredit vositalaridir. 
Qattiq valuta – iqtisodiy jihatdan qudratli davlatlarning pul birli-
gidir. 
Erkin almashadigan valuta – barcha egalari almashishlari mumkin 
bo‘lgan pul belgilari. Erkin almashadigan valuta amalda jahon puli 
vazifasini bajaradi. 
Milliy valutaning almasha olishi ichki (milliy) va jahon 
bozorlarining aloqasini savdo, kapital va mehnat harakati iloji boricha 
erkin bo‘lganida, milliy pul birligining moslashuvchan kursi orqali
ifodalanadi. 
Barcha rivojlangan mamlakatlar valutaning ichki konvertatsiyasi 
(almashuvi)ga egadirlar, ya’ni xorijiy valuta sotuvchi va xaridorning 
kelishuvi asosida to‘lov sifatida qabul qilinadi. Tashqi konvertatsiya –
rezidentlar xorijiy valutani norezidentlar bilan operatsiyada ishlata 
olishlari.