Microsoft Word Материал резина lotin

Vulkanizatlarning xossalari. SKB asosidagi rezinalar katta bo‘lmagan 
mustaxkamlik xossalari bilan boshqa kauchuklardan ajralib turadi. Tarkibida 
qo‘shbog‘lari kam bo‘lgani uchun, issiqlik qarishiga juda chidamlidir. SKD va 
SKDL kauchulari esa o‘zlarini elastikligi, sovuqbardoshligi va edirilishga 
chidimlilik xossalari yaxshiligi bilan ajralib turadi. Ayniqsa SKD kauchuk 
edirilishga bo‘lgan mustahkamlik ko‘rsatgichi bilan TK, SKI kauchuklarda 1,5-2,0 
marotaba yuqoridir. Agar boshqa kauchuklar bilan kirishib tayyorlansa ,uning 
dinamik chidamliligi juda ortib ketadi. 
Ko‘llanilishi. Bunday rezinalar shina ishlab chiqarishda, konveyr va 
klintasmalari, elektr kabellar qoplamasi sifatida ishlatiladi. Sintetik kauchuk SKB 
– maxsus rezinalar uchun chiqarilgan markalari oziq-ovqat sanoatida, meditsina 
sohasida qo‘llaniladi. 

---

51 
Butadien stirol kauchuk 
BSK – butadien stirol kauchukgi keng tarqalgan kauchuklar turiga kiradi, 
bunga sabab ularni homashyolarini topish imkoniyati mavjud. BSK asosiy 
massasini emulsion sopolimerlanish orqali olinadi. Stirolni miqdoriga qarab turli 
markalari ishlab chiqariladi. Bunda stirolni miqdori 10,30 va 50 % gacha bo‘ladi. 
Ushbu kauchuklarni emulsiya usuli bilan olinadi (50 va 5
o
С haroratlarda). 
Polimerlanish pastroq haroratda ketganda kauchukni quyi molekulyar massali 
fraksiyasi kam bo‘ladi. Agarda jarayon 50
o
S ketsa sis tuzilishli kauchuk 14-18%, 5 
o
С da esa 7-12% ni, trans tuzilishdagi esa 62-65% (50
o
С) va 71,8-72% (5
o
С) 
kauchuklar hosil bo‘ladi. 
Emulsiyani yaxshi turg‘un bo‘lishi uchunnatriy yoki kaliyning yog‘ 
kislotalari sovunlari, gidrirlangan kanifol va sulfo kislotalarning tuzlari ishlatiladi. 
Bu turdagi kauchuklar turli harflar bilan markalanadi, ushbu harflar, polimerlanish 
qaysi haroratda, qanday emulgatorlar qo‘shilganini bildiradi. Agarda kauchuk 
markasida “D” harfi bo‘lsa, dielektrik xususiyatiga ega bo‘lgan RTB olishda 
ishlatiladi. 
Fizik xossalari. Polimerlanish jarayoniga qarab, ularning molekulyar 
massalari 200 dan 400 ming gacha , zichligi 900-910 kg/m
3
(stirolni miqdori 10% 
bo‘lganda), shishalanish harorati – 70-74
o
С tashkil qiladi. Stirolni miqdori bilan
kauchukning zichligi, shishalanish harorati va dielektrik xossalari ortadi.
Butadien-stirol kauchuklarining xossalari polimer tarkibidagi bog‘langan 
stirol miqdoriga qarab farq qiladi. 

---

52 
2.2.2-jadval 
Butadien-stirol kauchuklarning fizikaviy xossalari 
Kauchuklarning fizikaviy 
xossalarining ko‘rsatkichlari 
SKS -10 
SKS -30 
SKS-50 
Zichligikm/m
3
900 - 910 
920-930 
980-990 
Sindirish ko‘rsatkichlari
25
D 
1,5820 
1,5350 
1,5520 
Kristalllarni hosil bo‘lish harorati, 
о
С 
-70 ÷ - 74 
-52 ÷ - 56 
-13÷-14 
Solishtirma issiqlik sig‘imi
Dj /(kg K)
1,92 · 10
3
1,88 · 10
3 
1,82 · 10
3 
Dielektrik o‘tkazuvchanlik 
3,0 
2,9 
2,75 
Solishtirma, hajm elektr qarshilik 
Om
 m 
6· 10
12 
7 · 10
12
9 · 10
12
Eruvchanlik parametri 
17 
17,4 
17,5 
Polimer tarkibida birikkan stirol miqdorining ko‘payishi bilan zichligi, 
kristallanish harorati va dielektrik tavsifi ortadi. Butadien-stirol kauchuklari 
izopren kauchuklar eriydigan erituvchilarda eriydi.