Microsoft Word Меҳнат лотинда о м doc

Mehnat kodeksi 100-moddasining 2-qism 4-bandiga asosan: 
xodimning o‘z mehnat vazifalarini bir marta qo‘pol ravishda buzganligi. 
MKning 102-moddasiga ko‘ra xodim kamida 3 kun oldin yozma ravishda 
ogohlantiriladi. 
O‘zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksining 174, 176 va 178- 
moddalariga muvofiq, har bir xodim o‘z mehnat vazifalarini halol, 
vijdonan bajarishi, mehnat intizomiga rioya qilishi, ish beruvchining 
qonuniy buyruqlarini o‘z vaqtida va aniq bajarishi, texnologiya 
intizomiga, mehnat muhofazasi, texnika xavfsizligi va ishlab chiqarish 
sanitariyasi talablariga rioya qilishi, ish beruvchining mol-mulkini 
avaylab asrashi shart. 
Xodimning mehnat vazifalari ichki mehnat tartibi qoidalarida, intizom 
to‘g‘risidagi nizomlarda, muassasada qabul qilinadigan lokal hujjatlar, 
ya’ni jamoa shartnomalarida, yo‘riqnomalarida hamda ishga qabul 
qilishda tuzilgan mehnat shartnomasida aniq belgilab qo‘yilishi zarur. 
Ishga qabul qilinayotgan yoki boshqa ishga o‘tkazilayotgan har bir 
xodim o‘ziga yuklatilgan mehnat vazifalari bilan oldindan imzo chektirib 
tanishtirilishi kerak. Qonun bunday talablarning ish beruvchi tomonidan 
bajarilmasligi ko‘plab nizolarning kelib chiqishiga sabab bo‘lishi 
mumkin. 
1996-yilning 1-apreliga qadar amalda bo‘lgan O‘zbekiston 
Respublikasi Mehnat kodeksining 41-moddasida xodimning o‘z mehnat 
vazifalarini buzganligi uchun javobgarligi alohida-alohida bandlarda 
ko‘rsatilgan edi. Lekin hozir amaldagi qonunimizda bu alohida bandlarda 
berilmagan. 
1995-yilning 21-dekabrida qabul qilingan O‘zbekiston Respublikasi 
Mehnat kodeksining 100-moddasi 2-qismining 4-bandida xodimning o‘z 
mehnat vazifalarini bir marta qo‘pol ravishda buzganligi uchun ish 

---

94 
beruvchi o‘z tashabbusi bilan mehnat shartnomasini bekor qilish huquqiga 
ega ekanligi ko‘rsatib o‘tilgan. 
Muassasada mehnat shartnomasini bekor qilishga olib kelishi mumkin 
bo‘lgan mehnat vazifalarini bir marta qo‘pol ravishda buzishlarning 
ro‘yxati kasaba uyushma qo‘mitasi bilan kelishilgan holda, ish beruvchi 
tomonidan tasdiqlanadigan ichki mehnat tartib- qoidalarida ko‘rsatib 
o‘tilgan bo‘lishi shart. 
Mehnat shartnomasining bekor qilinishiga olib keluvchi ichki mehnat 
tartib-qoidasi bir marta qo‘pol ravishda buzilishi holatlariga quyidagilar 
kiritilishi mumkin: 
– progul, ya’ni uzrli sabablarsiz surunkasiga yoki ish kuni davomida 
jami uch soatdan ortiq ishda bo‘lmaslik; 
– alkogolli ichimlik ichib, giyohvandlik yoki toksik modda ta’sirida 
mast holatida ishga kelish guvohlarning ko‘rsatmalari yoki tibbiy xulosa 
bilan tasdiqlansa; 
– muassasaning mol-mulkini o‘g‘irlasa, buni guvohlar tasdiqlasa 
yoki xodimdan o‘g‘irlangan narsa daliliy ashyo sifatida olinsa; 
– texnika xavfsizligi, ishlab chiqarish texnologiyasini qo‘pol 
ravishda buzish muassasa xodimlari, shu jumladan tartib buzuvchining 
hayoti va sog‘lig‘iga xavf solishga olib kelgan bo‘lsa; 
– bevosita pul yoki tovar boyliklariga xizmat ko‘rsatuvchi xodim 
tomonidan aybli harakatlar sodir etilishi, agar ushbu harakatlar rahbariyat 
tomonidan unga ishonch yo‘qolishi uchun asos bo‘lsa; 
– shifokorlik sirlarini oshkor qilsa; 
– tarbiyaviy vazifalarni bajaruvchi xodim bu ishni bundan keyin 
davom ettirish mumkin bo‘lmagan darajada axloqsizlik sodir etgan 
taqdirda. 
Agar muassasada ichki mehnat tartib-qoidasi qabul qilinmagan bo‘lsa 
yoki u qabul qilingan bo‘lib, unga yuqorida ko‘rsatib o‘tilganlar 
kiritilmagan bo‘lsa, xodim o‘z mehnat vazifasini qancha buzmasin (oylab 
ishga chiqmaslik, mast holda ishda bo‘lish va h.k.), baribir ish 
beruvchining tashabbusi bilan u bilan tuzilgan mehnat shartnomasini 
bekor qilib bo‘lmaydi. Agarda mehnat shartnomasi bekor qilinsa, 
xodimning arizasiga binoan, albatta, mutasaddi organlar tomonidan u o‘z 
ishiga qayta tiklanadi va majburan bekor yurgan barcha vaqti uchun haq 
to‘lanadi ( MKning 275-m.). 
Shuning uchun muassasalarda ish beruvchilar mehnat nizolarining 
oldini olish, mehnat shartnomasini o‘z tashabbusi bilan bekor qilish 

---

95 
uchun ichki mehnat tartibi qoidalari, xodimlarning mehnat vazifalari 
to‘g‘risidagi yo‘riqnoma, jamoa shartnomasi bo‘lishi va har bir xodim bu 
hujjatlar bilan o‘z vaqtida imzo chektirib tanishtirilishini ta’minlanishiga 
e’tibor bermog‘i zarur. 
Bir marta qo‘pol buzishlar ro‘yxati: 
– ichki mehnat tartib-qoidalari; 
– korxona mulkdorlari bilan korxona rahbari o‘rtasida tuzilgan 
mehnat shartnomasi; 
– ayrim toifadagi xodimlarga nisbatan qo‘llaniladigan intizom 
haqidagi nizom va ustavlar bilan belgilanadi. 
Xodimning o‘z mehnat vazifalarini buzishi qo‘pol tusga egaligi yoki 
ega emasligi har bir muayyan holda sodir qilingan nojo‘ya harakatning 
og‘ir-yengilligiga hamda bunday buzish tufayli kelib chiqqan yoki kelib 
chiqishi mumkin bo‘lgan oqibatlarga qarab hal etiladi.