Microsoft Word shamoli muhammadiy ziyouz com doc

bilish edi. Shuning uchun Oisha roziyallohu anho ramazonda boshqa oylardan ziyoda va kam bo‘lishini nafi etdilar. Xulosa shuki, hadisi shariflarda tahajjudni “solatul-layl” deyiladi va tarovihni esa “qiyomi ramazon” deyiladi. Bu ikki namoz bir-biridan tamoman alohidadir.

124. 
     Oisha roziyallohu anho dedilar: Nabiyi karim sollallohu alayhi vasallam kechqurun o‘n bir raka’at namoz o‘qir edilar. Undan bir raka’ati vitr bo‘lar edi. Qachon bu namozdan forig‘ bo‘lsalar, o‘ng yonboshlari bilan yotar edilar.
     

I z o h. Bu hadis yuqoridagi hadisga muxolif ko‘rinsa-da, haqiqatda, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ba’zi vaqtda unday va ba’zi vaqtda bunday o‘qir edilar.

I z o h. Bu hadisda vitr namozini bir raka’at ekanligi rivoyat qilingandir. Bu borada taxqiq shuki, vitr namozi ustida bir necha ixtiloflar bor. Birinchi ixtilof - uning hukmida. Xanafiy mazhabida vitr namozi vojib sanaladi. Ba’zi boshqa imomlar nazdida esa mustahab. Ikkinchi ixtilof - uning raka’atlarining adadida. Xanafiylar vitrni uch raka’at, bir salom bilan o‘qiladi deydilar. Boshqa ba’zi imomlar uni bir raka’at deydilar, va ba’zilari vitr bir raka’at bo‘lsa ham undan ilgari ikki raka’at bir salom bilan o‘qilishi vojib deydilar. Hadislarda bu namoz haqida turli rivoyatlar kelganligi sababidan imomlar o‘rtasida tarjih turlicha bo‘lgan.

Xanafiylar o‘z mazhablarining haqligini bir necha hadisdan dalil keltirib, isbot qiladilar.

1. 
   Oisha roziyallohu anho Abdulloh ibn Abu Qays roziyallohu anhuning savollari ustida Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning kechqurundagi namozlarini bu tariqa bayon qilganlar: to‘rt raka’at va uch raka’at, olti raka’at va uch raka’at, sakkiz raka’at va uch raka’at, o‘n raka’at va uch raka’at. Mana bu rivoyatda, oxirgi uch raka’at degan kalimani to‘rt bor alohida keltirishlaridan ham ma’lum bo‘ladiki, bu namozning adadi uch raka’atdan ziyoda ham kam ham bo‘lmaydi. Aks holda, Oisha roziyallohu anho har bor uch raka’at kalimasini ifoda qilmay, yetti raka’at, to‘qqiz raka’at, o‘n bir raka’at, o‘n uch raka’at deb qo‘ya qolar edilar.
   

2. 
   Ali Qoriy rahimahullohning so‘zlaricha, xanafiylarning dalillari shuki, vitr namozining uch raka’at o‘qilishini joiz va mustahsin ekanligiga sahobai kiromlar roziyallohu anhum qaror qilgandilar, va uch raka’atdan kam bo‘lishida ba’zilari joiz va ba’zilari nojoiz deb, ixtilof qilgandilar. Sahobalarning ittifoq qilgan masalalariga amal qilmoq ziyoda matlubdir.
   

3. 
   Hasan Basriy rahimahullohga dedilar: Vitr namozining uch raka’at ekanligiga butun musulmonlar ittifoq qilganlar. Bu zotga bir kishi dedi: Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhumo uch raka’at vitrning ikki raka’atiga salom berib, qolgan bir raka’atini alohida o‘qir edilar. Unga Hasan Basriy otalari Umar roziyallohu anhu uch raka’atni bir salom bilan o‘qir edilar, va otalari u kishidan olimroq edilar, deb javob berganlar.
   

4. 
   Hadisi shariflarda tanho bir raka’atlik namoz o‘qish man’ qilingan. Abdulloh ibn Mas’ud roziyallohu anhudan bir kishi savol qilib dediki, Sa’d roziyallohu anhu vitrni bir raka’at o‘qiydilar. Abdulloh ibn Mas’ud dedilar: bir raka’atlik namoz yo‘q. Bulardan boshqa ham hanafiylarda dalillar ko‘p.
   

124. 
     Oisha roziyallohu anho dedilar: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam kechqurun to‘qqiz raka’at namoz o‘qir edilar.
     

I z o h. Bu hadisdan hanafiylar olti raka’at tahajjud va uch raka’at vitr edi, deydilar.

124. 
     Xuzayfa roziyallohu anhu dedilar: Men bir kecha Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan birga namoz o‘qidim. Janob namozga kirishgach, avval bu duoni o‘qidilar (tarjimasi): “Alloh Taolo hammadan buyuk zotdir. Podshoxligi nixoyatda ulug‘dir, hammaga g‘olibdir. Kattalik va haqiqiy ulug‘lik Uning sifatidir”. Keyin surai fotixani o‘qigandan keyin zam suraga surai Baqarani o‘qidilar. Keyin ruku’ qildilar. Bu ruku’lari qiyomlariga o‘xshagan edi (Ya’ni, uzunlikda qiyom bilan barobar edi, yoki o‘sha qiyomga munosib ruku’ edi), va ruku’larining avvalidan to oxirigacha SUBHONA RABBIY AL-’AZIM deb turdilar. Keyin ruku’dan boshlarini ko‘tardilar va tikka turdilar. Ya’ni, qovma qildilar. Bu qovmalari ham ruku’lariga o‘xshagan edi. Qovmalarida avvaldan oxirigacha LIRABBIL-HAMDU deb turdilar. Keyin sajda qildilar. Sajdalari ham qiyomlari kabi edi, va sajdalarida avvalidan oxirigacha SUBHONA RABBIYaL-A’LO deb turdilar. Keyin sajdadan boshlarini ko‘tardilar. Ikki sajdalarining o‘rtasi ham sajdalari kabi edi. Bu o‘tirishda
     

tamom RABBIG’FIRLIY deb turdilar. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bu namozlarida surai BAQARA, surai OLI IMRON, surai NISO, surai MOIDA yoki surai AN’OMni to‘rt raka’atga o‘qidilar.

Bu hadis roviylaridan imom Shu’ba oxirgi ikki surani qaysi birini tilovat qilganlarida shak qiladilar.

I z o h. Ba’zi rivoyatlarda yuqoridagi avvalgi uch surani bir raka’atda o‘qiganliklari ham sobitdir.

124. 
     Oisha roziyallohu anho dedilar: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bir kecha tahajjudlarida avvaldan oxirigacha birgina oyati sharifani qaytarib-qaytarib o‘qib turdilar.
     

I z o h. Mazkur oyat sharifa ushbudir: IN TU’AZZIBHUM FAINNAHUM IBODUKA VA IN TAG’FIRLAHUM FAINNAKA ANTA-L-’AZIYZU-L-HAKIYM (Surai Moida).