Microsoft Word tahorat ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
51
odamlar masjidda ko‘payaverdi. Uchinchi bor chiqqanlarida masjidga odam sig‘masdi. 
Shundan so‘ng ummatga tarovehning farz bo‘lib qolishidan qo‘rqib chiqmadilar. Boshqa 
bir rivoyatlarda shu xususda hadislar kelgan. Yana hadisi sharifdan shu narsa ma’lum 
bo‘ladiki, taroveh namozi Payg‘ambarimiz (s.a.v.) masjidda sahobalarga o‘qib bergan 
rakatning o‘zigina emas ekan, balki hadisi sharif iborasiga ko‘ra, «Ular qolganini uylarida 
ado qilardilar». Hazrati Umar (r.a.) o‘zlarining xalifalik davrlarida odamlarning ramazon 
kechalarida masjidga to‘plab, tarovehni yigirma rakat jamoat bilan o‘qishlikni joriy 
qildilar. Sahobalardan biror kishi bu ishga qarshi chiqmadi. Hatto hazrati Umardan 
keyingi hazrati Usmon va hazrati Alidek xulofoi roshidinlar martabasidagi zotlar ham bu 
amalni to‘xtatishmadi. Vaholanki, bu ulug‘lar dindagi bid’at amallarning ro‘parasida 
hargiz sabr qilib, tamoshabin bo‘lib turmaganlar, balki u bid’at bo‘lsa, o‘z o‘rnida 
to‘xtatardilar. Rasululloh (s.a.v.) muborak hadisi shariflarida shunday marhamat 
qilgandilar: «O’zinglarga mening sunnatimni hamda roshid va mahdiy bo‘lgan (ya’ni, 
hidoyat, to‘g‘ri yo‘ldan yuruvchi) xalifalarimning sunnatini lozim tutinglar, buni aql 
tishlaring bilan mahkam tishlab olinglar» (Abu Dovud rivoyatlari.) 
Abu Hanifaning shogirdlaridan bo‘lgan Abu Yusuf (r.a.) ustozlaridan so‘radilar: 
- Nima uchun Umar (r.a.) bu ishni qildilar? Abu Hanifa javob berdilar: 
- Taroveh sunnati muakkadalardandir. Umar (r.a.) bu ishni o‘zidan o‘ylab chiqib joriy 
qilgani yo‘q, u hargiz bid’atchilardan emas. U musulmonlarni nimaga buyurgan bo‘lsa, 
o‘zi bilgan dindagi asl narsaga, Rasululloh (s.a.v.) zamonlarida bor bo‘lgan amalga 
buyurdi. 
Taroveh namozi vitrdan tashqarida yigirma rakat hisoblanadi. Uning vaqti xufton 
namozidan keyin kirib, to bomdod vaqti kirguncha davom etadi. Vitrdan oldin ham, 
keyin ham o‘qishlik durust bo‘ladi, lekin afzali -tarovehni vitrdan oldin o‘qishlikdir. 
Taroveh ikki rakatdan o‘qiladi, har to‘rt rakat o‘qigach, bir oz istirohat uchun o‘tirish 
ma’quldir. Sahobai kiromlar ham xuddi shunday qilishardi. Taroveh (istirohat) namozi, 
deb nomlanishining ham asl sababi shudir. Chunki taroveh rohatlanish ma’nosidadir. 
Namozxon shu o‘tirishda zikru tasbehga mashg‘ul bo‘ladi yoki sukut saqlaydi. (Bizning 
diyorlarda ushbu o‘rinda quyidagi kabi tasbehlar o‘qish odat bo‘lgan): 
Taroveh namozlarida Qur’oni karimni bir bora xatm qilib chiqish ham ramazon oyining 
sunnat amallaridandir. 
Afzali imom jamoatning holiga rioya qilib qiroatni bir oz tezlatadi, lekin shart shuki, 
tezlik namozni buzadigan yoki namozxonlar anglolmay qoladigan darajada bo‘lmasin. 
Taroveh namozlarida Qur’oni karimni xatm qilishdan qavm malollansa, imom ularni 
e’tiborga olmaydi, balki sunnatni ado qiladi. Fotihadan keyingi zam surani uzun oyatdan 
bir oyat, qisqa oyatdan uch oyat miqdoridan kam o‘qib qo‘yishlik haromga yaqin 
makruhlardan hisoblanadi. Chunki bunda vojibni tark qilishlik bor. Tarovehning har ikki 
rakati mustaqil namoz bo‘lib, ularga alohida niyat qilinadi, takbiri tahrimadan so‘ng esa 
sano va «A’uzu...», «Bismillah...»lar o‘qiladi, qa’dada tashahhudga qo‘shimcha salovot 
va duolarni ham qo‘shadi va hokazo. Taroveh namozlarini qiyomga qodir bo‘la turib 
o‘tirib o‘qishlik ham durustdir. Ammo qiyomda turib o‘qisa, o‘tirib o‘qigandan ko‘ra 
afzalroq bo‘ladi. Imomga ergashuvchi o‘tirgan holida ham iqtido qilsa durust, ammo 
qiyomga qodir bo‘la turib, to imom ruku’ga borguncha qiyomni kechiktirish makruh 
hisoblanadi. Chunki bunda ibodatga dangasalik qilganlik zohir bo‘ladi. Taroveh 
namozining masjidda ado qilinishi ma’quldir. Zero, shariatga ko‘ra, jamoat bo‘lib ado 

---

Ustoz va shogird (Imom Abu Hanifa va Imom Abu Balxiy savol-javobi)