Mig3 uzb indd

МАС тамойиллари 
инсон ҳуқуқлари 
Зарур ахборотни самарали излаш 
ва топа олиш лаёқати
ахборотдан фойдаланиш 
бўйича инсон ҳуқуқи
Ўзини зарарли ва ортиқча контент­
дан халос эта олиш 
инсоннинг шахсий дахлсиз­
лик ҳуқуқи
Муқобил ахборот манбаларидан 
фойдаланган ҳолда ахборотни 
верификация қилиш ва танқидий 
баҳолаш
инсоннинг танлов эркинлиги 
ҳуқуқи
ахборотни мос равишда қабул қила 
олиш ва ундан самарали (саводли) 
фойдалана олиш лаёқати
инсоннинг фикрлаш эркин­
лиги ҳуқуқи
Қонунчилик талабларини ҳисобга 
олган ҳолда ахборотни самарали 
ва тўғри тарқата олиш лаёқати
инсоннинг ахборот тарқа­
тишга бўлган ҳуқуқи
Инсон ҳуқуқларига қарши энг бузғунчи ҳодисалардан бири нафрат тили — 
hatespeech ҳисобланади. Камситувчи фикрлар билдириш ва инсон қадрини 
поймол қилиш онлайн форматга ўтгач, гибрид шаклга эга бўлди ва у осонлик 
билан турли шаклларга кира олади, ҳар доим ҳам жавобгарликка тортилмайди 

---

84
ва жазоланмайди. Сохта факт, ҳикоя, фотосурат ва бошқа воқеага нисбатан 
танқидий фикрга эга бўлмаган оддий фойдаланувчи осонлик билан сохта-
лаштирилган ахборотга ишонади ва онгсиз равишда инсон, одамлар гуруҳи 
қадрини камситишга, поймол қилишга йўналтирилган ҳаракатга қўшилиб кетади. 
Журналист сифатида биз биринчилардан бўлиб hatespeech ни ажратишимиз 
ва медиа ёрдамида ушбу ахборотнинг таваккалчиликлари ва салбий оқибатлари 
ҳақида хабар беришимиз мумкин. Шунингдек, ОАВнинг вазифаси аудиторияга 
ушбу ахборот бўйича қарши далилларни ва муқобил ҳикояларни етказиб 
беришдан иборат.
Шунингдек, долзарб масалалар сирасига шахсий маълумотлар ва шахсий ҳаёт-
нинг ҳимояланиши киради. Интернет туфайли ахборот, шунингдек, шахсий 
маълумотлардан фойдаланиш ва улар билан алмашиш ҳар қачонгидан ҳам 
осон ва тезкор бўлиб қолди. Одамлар онгли ва онгсиз равишда ўзларининг 
шахсий маълумотларини онлайн намойиш этади. Биз товарлар ва хизматларни 
харид қилиш, электрон таълим олиш ёки солиқларни тўлаш мақсадида шахсий 
маълумотларимизни тармоққа жойлаштирамиз. Ижтимоий алоқалар ҳам кўпинча 
тармоқда — масалан, ижтимоий платформаларда бўлиб ўтади, бунда янги имко-
ниятлар яратилади, айни пайтда махфийлик хавф остида қолади. Интернетнинг 
мамлакатлар, турлича мақсадларга ва ҳаётий қадриятларга эга бўлган турли 
одамлар ўртасида маълумотларнинг эркин оқимини таъминлайдиган чегарасиз 
характери шахсий ҳаётни ҳимоялаш учун ўйлаб иш тутишга туртки беради.
3.7. МЕДИАКОНТЕНТНИ яРАТИШ: АУДИТОРИя БИЛАН 
АЛОҚА УЧУН МАС МАҚСАДИ, УСУЛЛАРИ, ИЛГАРИ 
СУРИЛИШИ
Кундалик амалиётда журналистлар сохта маълумотларни тарқатувчи, ташвиқот 
тусидаги ва вирус контентларни тарқатувчи, шу орқали демократик жамиятлардаги 
сиёсий, ижтимоий ҳаётга таъсир кўрсатувчи рақамли платформалар ўртасидаги 
боғлиқликни кўпроқ ҳис этади. Дезинформацияни оммалаштиришдан уларнинг 
мақсади нима эканлигини, кўзлаган фойдаси ва асосларини кузатиш мумкин.
“Сохта янгиликлар”ни — чалғитувчи ва ёлғон маълумот ташувчи контентни 
фарқлаш зарур. Ахборотнинг бузилиши кўпинча қуйидаги учта шаклда амалга 
оширилади:
Disinformation — дезинформация: сохта ахборот, қасддан одамга, ижтимоий 
гуруҳга ёки мамлакатга зарар етказиш учун яратилган.

---

85