«Mikroekonomika-2» páninen lektsiya materialları 1-modul mikroekonomika hám bazar

2. Бефарқлик sızıqları, ústin kóriw menen бефарқлик sızıqlari ortasındaġı baylanıslılıq
Ústin kóriwlerdi grafik usılda úyreniwde beforqlik sızıqlarınan paydalanıw maqsetke muwapıq.
3. 1-súwretti qaraymız, vertikal kósher boyınsha X2 tavardı tutınıw etiw muǵdarı, gorizontal kósher boyınsha X1 tavar muǵdarı belgilengen. Koordinata sistemasında anıq bir tutınıw jıynaq (X1X2) ni tańlaymiz. Jıynaq (X1X2) ga salıstırǵanda zif ústin kóriletuǵın jıynaqlar komplektini ańlatiwshı tarawdı shtrixlaymız. Shegara sızıqda yotuvchi hám qarıydar ushın (X1X2) jıynaqday birdey jaqsı bolǵan jıynaqlarbefarqlik sızıǵını quraydı. Biz hár bir tutınıw kompleksinen бефарқлик sızıǵını ótkeziwimiz múmkin. Tutınıw jıynaqlarınan ótkerilgen бефарқлик sızıǵı berilgen jıynaqtan qarıydar ushın jaman bolmaǵan jıynaqlardan shólkemlesken boladı. Beforqlik sızıqların xarakterleytuǵın printsptı ańlatpalaymız: bir-birinen dárejesine kóre parq etiwshi ústin kóriwlerdi ańlatiwshı бефарқлик sızıqları óz-ara kesilispeydi.
Joqarıdaǵı pikirdi tastıyıqlaw ushın ush tavar kompleksin qaraymız, X, Y hám Z. Bul jerde X jıynaq tek bir бефарқлик sızıǵıda turadı, Y - basqa бефарқлик sızıǵıda turadı. Z jıynaq bolsa sol бефарқлик sızıqları kesilisken noqatda turadı. Biz etken boljawǵa kóre, befrqlik sızıqları túr-túrli dárejedegi ústin kóriwlerdi ańlatadı, sol sebepli da jıynaqlardan birewi, mısalı, X jıynaq basqa jıynaq Y ga salıstırǵanda qatań ustkun kóriledi. Bilgenimizdey, X~Z hám Z~Y tranzitivlik aksiomasıga kóre, X~ Y bolıwı kerek.
Lekin, bul X˃Y ga keri. Alınǵan qarama-qarsılıq biz izlengen nátiyjeni beredi - bir-birinen dárejesine kóre parıq etetuǵın ústin kóriwlerdi ańlatiwshı бефарқлик sızıqları kesesiwi múmkin emes. Бефарқлик sızıqları ústin kóriwlerdi ańlatıw usılı. Hár qanday ústin kóriw бефарқлик sızıǵı menen ańlatılıwı múmkin. Qıyınlıǵı, qaysı túrdegi ústin kóriwler ol yamasa bul formadaǵı бефарқлик sızıqların qáliplestiriwin biliwde bolıp tabıladı.
Standart ústin kóriw
Standart beforqlik sızıǵınıń qásiyetlerin anıqlawǵa járdem beretuǵın tómendegi boljawlardı qabıl etemiz:
Birinshiden, tutınıw etiletuǵın tovarlar sanı qansha kóp bolsa sonsha jaqsı.
Anıqlaw aytajaq bolsaq, eger, (X1X2) bir tavar kompleksi, (Y1Y2) - ekinshi tavar kompleksi bolıp, olarda X1= Y1 hám Y2˃X2 bolsa, ol halda (Y1Y2) ˃ (X1X2) boladı. Qabılqilingan bul boljawdı ústin kóriwdiń monotonlik aksioması (yamasa twyinmaslik aksioması) dep da júrgizedi. Biz ústin kóriwdiń monotonligi jaǵdayını sonday qaraymizki, tutınıw etiletuǵın tovarlar sanı tap belgili shegaraǵa (twyinish noqatıǵa ) yetgunga shekem qaraymız. Qarıydarlar ózleriniń twyinish noqatıǵa eriskende ekonomikalıq teoriya qızıqlı bwlmay qaladı.
Ekinshiden, oylayıqki, ústin kóriwdiń ortasha ma`nisi, shettegi noqatlardagidan joqarı. basqasha aytqanda, eger biz beforqlik sızıǵıda jatqan ekew tavar kompleksin qarasak (X1X2) hám (Y1Y2), sol ekew jıynaqdıń tortilgan ortashası, yaǵnıy :
(½X1+½Y1, (½X2+½Y2)
keminde shettegi (X1X2) hám (Y1Y2) jıynaqdıń hár birinen jaman emes yamasa olardan qatań ústin boladı.