Микроиктисодиёт

D+
 AD
Q 
1 .9-rasm. Narxni barqaror bo'lishini taminlash
Narx  P * darajada ornatiladigandan keyin iste'mol talabi
Q
o dan Q
x
* 
ga pasayadi, taklif esa Q
2
ga qadar oshadi.  P  narxni ushlab turish uchun
 

9

---

va omborlarda tovar zahiralarni to'planishini oldini olish uchun davlat
ortiqcha AQ = Q
2
-Q
1
miqdordagi tovarni sotib olishi kerak. Iste'mol
talabi davlat talabi AQ qoshiladi va ishlab chiqaruvchilar barcha
* 
mahsulotni P narxda sotish mumkin bo ladi.
Tovarni sotib oluvchi iste'molchilar tovarni  P
e
ga nisbatan
* 
qimmatroq  P
narxda sotib oladilar va ular o'zlarining iste'molchi
ortiqchaligini  A  to rtburchak yuziga teng bo'lgan qismini yo qotadilar
(19.9-rasm).
Iste'molchilarning
boshqa
bir
qismi
tovarni
sotib
olaolmaydilar va ularning yo'qotishi  B  uchburchak yuzi bilan ifodalanadi,
natijada iste'molchilarning umumiy yo'qotishi
A H C T .
quyidagiga teng
bo'ladi: Aist. =-A - B. 
Boshqa tomondan qaraganda, ishlab chiqaruvchilar yutib chiqadi.
Siyosatning maqsadi ham shundan iborat edi. Ishlab chiqaruvchilar
Q
0
ga
nisbatan ko'proq, ya'ni Q
2
miqdordagi mahsulotni yuqoriroq bo'lgan
* 
P  narxda sotadilar. Ishlab chiqaruvchilarning ortiqchaligi ( AH/H ) 
quyidagi miqdorga oshadi: Ai/ch = A + B + E 
Endi davlatning xarajatlari Q - Q ) • P
ga teng, ya'ni bu davlat
tomonidan sotib olingan tovar summasi. Bu xarajat ham pirovardida
iste'molchi yo'qotishiga qoshiladi, nima uchun deganda u soliqlar
hisobidan to'lanadi. 19.9-rasmda davlatning xarajati
Q
o
Q
2
F
2
F
i katta
to rtburchak bilan ifodalangan. Davlatning ushbu xarajatlari kamayishi
mumkin, agar u sotib olgan mahsulotining bir qismini chetga (odatda past
narxda) sotsa. Lekin, bu davlat ichidagi ishlab chiqaruvchilarning o'z
mahsulotini chetga chiqarib sotish imkoniyatini cheklaydi.
Bunday siyosatning aholi turmush darajasiga ta'sirini baholash uchun
biz iste'molchi ortiqchaligidagi va ishlab chiqaruvchi ortiqchaligidagi
natijaviy o'zgarishlarni qo'shib, undan davlat xarajatini ayiramiz:
Aist. + Ai.ch. -  (Q  - Q) • P* = - A -  B + A + B+E  -  (Q  - Q) • P* = E -  (Q  - Q) • P * 
y
o k i E -
^QiQ2F2F1 .
Demak, bunday siyosatda jamiyat o'z faravonligining bir qismini
yo'qotadi. 18.9-rasmda ushbu yo'qotish shtrixlangan soha yuzasi bilan
10

---

ifodalanadi. Ko'rinib turibdiki, bunday siyosat juda katta jamiyat
yo'qotishlari bilan bog'liq. 
Siyosatning asosiy maqsadi fermerlar daromadini oshirish bo'lsa,
bundan samaraliroq yo'l bormi, degan savolni qo'yadigan bo'lsak, unga
bor, deb javob berish mumkin.
Fermerlaning daromadini  A+B+E  miqdorga oshirishni jamiyatni
kamroq yo'qotshi orqali amalga oshirish yo'li bu ushbu  A+B+E  pulni
to'g'ridan-to'g'ri fermerlarning o'ziga berishdir. Iste'molchilarning narxni
barqarorlashtirishdagi yo'qotishi bari bir  A+B  ga teng bo lgani uchun,
fermerlarga ushbu pul bevosita berilsa, jamiyat 19.9-rasmda shtrixlangan
yuzaga teng bo'lgan mablag'ni iqtisod qilishi mumkin.