Mikroiqtisodiyot o’zbekiston Respublikasi Oliy Va O’rta Maxsus Ta’lim

α=Ys / I бир сўмлик инвестиция ҳисобига яратилган янги маҳсулот миқдорини кўрсатади. 
2. Талаб тенгламаси қуйидаги кўринишга эга 
Yd=  I ( 1/ μ) , бу ерда 1/ μ – харажатлар мультипликатори,
μ–жамғаришга чегараланган мойиллик. 
Бу тенглама миллий даромад Yd, ёки ялпи талаб қўшимча инвестицияларнинг 
мультипликатив кўпайишига тенг миқдорда ўсишини кўрсатади.
Ишлаб чиқариш тўпланган жами капитал билан таъминланиши, миллий даромад эса 
қўшимча инвестицияларнинг мултипликатив таъсири остида кўпайиши сабабли таклиф 
тенгламасида жами инвестициялар, талаб тенгламасида эса қўшимча инвестицияларгина 
кўриб чиқилаади. 
3. Даромадлар ва ишлаб чиқариш қувватларининг қўшимча ўсиш суръатлари тенглиги тенгламаси: 
 I ( 1/ μ) = I α 
Бу тенгламани ечиб sуйидаги натижани оламиз: 
 I / I = μ α 

---

( I / I ) – инвестицияларнинг йиллик ўсиш суръати бўлиб, ишлаб чиқариш қувватларини ошириш 
ёрдамида тўлиқ бандлиликни таъминлаб туриш учун 
(μ α) миқдорга тенг бўлиши керак. Бундан хулоса шуки инвестицияларнинг мутаносиб ўсиш 
суръатижамғаришга чегараланган мойиллик ва инвестицияларнинг унумдорлиги ( капитал қайтими) 
даражаларининг ҳосиласи экан. 
Агар μ = 0,2 α=0,4 бўлса  I / I = 0,2* 0,.4 =0,08 ёки 8 % 
Демакинвестицияларнинг ўсиш суръати 8% бўлиши талаб этилади. 
Е. Домар модделидан келиб чиқадиган умумий хулоса шуки иқтисодий ўсишни 
таъминлаш учун инвестициялар ҳажмини ошириш, бу учун эса жамғариш нормаси ҳамда фан 
техника тараққиёти орқали капиталнинг самарадорлигини ошириш зарур. 
14.4. Иқтисодий ўсишнинг Р.Харрод модели 
Агар Е. Домар ўз моделида инвестицияларни экзоген тарзда берилган миқдор дед олган бўлса Р.Ф. 
Харроднинг 1939-йилда ишлаб чиқилган иқтисодий ўсиш моделига акселератор принципи ва 
тадбиркорларнинг кутишига асосланган эндоген функцияси ҳам киритилди. Акселератор 
принципига кўра нафақат инвестициялар ишлаб чиқаришнинг ўсишини келтириб чиқаради, балки
ишлаб чиқариш ва даромадларнингнинг ўсган ҳажми ҳам инвестиция жараёнларининг 
жадаллашишига олиб келади. 
Р.Харрод ўз моделига уч тенгламани киритади: 
1)кафолатланганўсиш сурти тенгламаси; 
2) ҳақиқий ўсиш суръати тенгламаси; 
3)табиий ўсиш суръати тенгламаси. 
Р Харрод моделида ҳақиқий ўсиш суръати ишчи кучининг ўсиш суръати ва капитал 
унумдорлигининг ўсиш суръати билан белгиланади.