Milliy iqtisodiyotda axborot tizimlar va texnologiyalar

Optik tolali kabel (OK). Ushbu kabel nur o‘tkazuvchi shishadan 
yoki plastikadan iborat bo‘lib himoyalangan qobiq ichida joylashtiriladi. 
Nur lazer yoki svetodiod yerdamida tashkil qilinadi , qabul qilish 
manzilida fotodetektor joylashtiriladi.
Nurli signallar avzallik tomonlari ko‘p , masalan, o‘chmaslik, EMI 
ga inertligi va mexanik buzilishlarga kamroq ta’sirchanligi, lekinda juda 
ham qimmatbaxo hisoblanadi. 
Xab (Hub) – ko‘p manzilli qurilma bo‘lib tarmoq kabellarini ulash 
uchun ishlatiladi, uni tarmoq konsentratori deb ham nomlashadilar, u 
orqali paketlar barcha kompyuterlarga jo‘natiladi.
Repitor – signallarni kuchayturuvchi qurilma. 

---

102 
Kommutator (Switch) – “hub” ga o‘xshash bo‘lib ko‘p manzilli 
qurilma bo‘lib tarmoq kabellarini ulash uchun ishlatiladi, faqatgina unga 
ulangan kompyuter manzillarini xotirasida saqlaydi va paketlarni aniq 
manzilga jo‘nadi.
Marshrutizator (Router) – ushbu qurilma tarmoqlarni ulash uchun 
ishlatiladi, bunda ular har xil texnologiyalar bilan bog‘langan bo‘lsada,
paketlarni qayta ishlaydi va aniq manzilga jo‘nadi. 
Cheklanmagan muhitlarda quyidagi vositalar ishlatiladi: 
• Yer usti mikroto‘lqinli kommunikatsiyalar (YeMK); 
• Sun’iy yo‘ldosh mikroto‘lqinli kommunikatsiyalar (SMK); 
• Lazerli kommunikatsiyalar (LK). 
YeMK orqali signallarni uzatish antennalar orqali amalga oshiriladi. 
Telefon kanallarida, televideniyeda ko‘p ishlatiladigan vosita. LAN 
tarmoqlarida ham ishlatilishi mumkin. Ularning uzatish tezligi juda 
yuqori bo‘lsada tashqi muhitga juda ta’sirchan. 
SMK sun’iy yo‘ldoshlar orasida signallarni qabul qilish va uzatish 
uchun ishlatiladi. Sun’iy yo‘ldosh geostatsionar orbitada joylashgan 
bo‘lishi kerak.
LK – ushbu vosita yordamida aniq nur yo‘nalishi bo‘yicha 
ma’lumotlar impulsi uzatiladi. Qabul qilingan nur o‘z navbatida bitlar 
ketma-ketligiga o‘girtiriladi.
Ushbu vosita kichik masofalarda qo‘llanishi mumkin.