Milliy libos va san’at fakulteti 5320900-Yengil sanoat buyumlari konstruktsiyasini ishlash va texnologiyasi

Т QК  (7.5)
bu yerda , К - ishlab chiqarilgan mahsulot birligi uchun kishi-soat
hisobiga sarflanagn vaqt;
Т - kishi-soat hisobiga sarflangan ish vaqti;
Q - ishlab chiqarilgan mahsulotning hajmi.
Ko’p mehnat talablik ko’rsatkichi mahsulot birligi uchun sarflanagn ish
vaqtini va mehnat unumdorligi darajasini tavsiflashda muhim ahamiyat kasb etadi.
Ushbu ko’rsatkich uch turda bo’ladi: me‘yory, rejali va haqiqiy.
Me‘yoriy ko’p mehnat talablik deb amaldagi ishlab chiqarish (ish vaqtiga
yoki xizmat ko’rsatish me‘yoriga asosan) me‘yoriga asosan hisoblangan mahsulot
tayyorlash uchun zarur ish vaqti sarfiga aytiladi¹³.
Rejali ko’p mehnat talablik deb kelgusi rejali davrda mahsulot birligiga
sarflanishi zarur bo’lgan ish vaqtiga aytiladi. Haqiqiy ko’p mehnat talablik deb
mahsulotni tayyorlash uchun ketgan haqiqiy ish vaqtiga aytiladi. Rejali ko’p
mehnat talablik odatda haqiqiy ko’p mehnat talablikdan kam bo’lish kerak.
Mehnat unumdorligini oshirishning quyidagi omillari mavjud:
1)Material-texnik omillarga quyidagilar kiradi: mehnat qurollari,
uskunalarning tarkibi va texnik darajasi, mehnat predmetlari va sifati, ishlab
chiqarishni mehanizatsiyalash va avtomatlashtirish darajasi va boshqalarni
yaxshilash;
2) Tashkiliy omillarga - ishlab chiqarishni yiriklashtirish va ixtisoslashtirish
darajasi; uning to’xtovsizligi, maromlilik holatini ta‘minlash; ishlab chiqarishni
boshqarishni takomillashtirish; ish joyini to’g’ri tashkillashtirish; ish sharoitini
yaxshilash;
3) Iqtisodiy omillarga - ishlab chiqarish samaradorligini oshirishda har bir
ishchining, jamoaning moddiy qiziqishini oshirish; mehnat unumdorligining
oshishini ta‘minlovchi moliya, reja va boshqa iqtisodiy stimullarni yaratish;
4) Sotsial omillarga - kadrlar madaniy-texnik va siyosiy darajasini, ular
malakasini oshirish va shu kabilar.
Mehnat unumdorligini oshirish va ishlab chiqarishni rivojlantirish bazasi
bo’lib fan-texnika taraqqiyoti xizmat qiladi¹⁴.