Ministrligi

Jas oqıtıwshınıń ziyrekligi hám qábileti rawajlanǵanlıǵı óz 
miynetin pedagogikalıq tárepten durıs shólkemlestiriwde úlken 
áhmiyetke iye. Pedagogikada oqıtıwshı qábileti – bul úlken 
143

---

imkaniyatı, onıń sheberligi, miynecúyiwshiligi tek oqıtıw hám 
tárbiyalaw procesinde jetilistirip barıladı hám tabıslarǵa erisiwge 
tiykar jaratadı.
Oqıtıwshı qábileti zeyinniń ótkirligin dálilleydi. Ziyreklik, 
qábilet, danıshpanlıq oqıtıwshınıń dóretiwshilik miyneti procesinde 
erisiletuǵın nátiyjeleriniń rawajlanıw basqıshları bolıp esaplanadı. 
Qábiletler insan xarakteri sıyaqlı shaxsıń tek ǵana belgili iskerligine 
tán bolǵan sıpatları.
Psixologiyada qábiletke insannıń kásiplik bilimi, kónlikpe hám 
kvalifikaciyanı qıyınshılıqsız, ańsatlıq penen jaqsı iyelewi hám bir 
háreket penen tabıslı shuǵıllanıwı dep minezleme beriledi.
Demek, oqıtıwshınıń ziyrekligi hám qábileti onıń miynetin hár 
tárepleme jaqsı qáliplestirip, ilimiy tárepten dóretiwshiligin durıs 
shólkemlestiriwde tásiri sheksiz ekenligin dálilleydi. Ziyreklik hám 
qábilet oqıtıwshınıń miynet háreketinde: 
– óz kásibine bolǵan múnásibet tiykarında kásiplik zárúrlikti 
kúsheyttiredi; 
– kásiplik háreketinde qızıǵıw úlgilerin rawjlandıradı; 
– 
pedagogikalıkalıq 
sheberlik 
tiykarların 
iyelewde 
umtılıwshılıqtı qáliplestiredi; 
– óz ilimiy miyneti ushın áhmiyetke iye bolǵan dóretiwshilik 
sıpatların júzege keliwin támiyinleydi.
Oqıtıwshınıń 
ziyrekligi 
hám 
qábileti 
psixologiyalıq 
texnologiyaları menen kúsheyttirilip modifikaciyalanadı hám onıń 
miynet háreketinde úlken áhmiyetke iye boladı: kommunikativlik, 
waqıyalardı aldınan kóre alıw, esitiw hám seziw, ózligin biliwı, 
túsiniw hám seziw qábiletleri oqıtıwshı miynetinde úlken áhmiyetke 
iye.
Ziyreklik hám qábilet oqıtıwshınıń individual imkaniyatların 
xarakterin kórsetedi. Bir sharayatta qábiletli oqıtıwshılar 
pedagogikalıq miynet háreketinde, qábileti pás oqıtıwshılarǵa 
qaraǵanda kóbirek úlken tabıslardı qolǵa kiritedi.
Ziyreklik 
hám 
qábilet 
oqıtıwshınıń 
ámeliy 
hám 
teoriyalıqbilimlerin tereń iyelewde, onıń atqarıwshılıq hám 
dóretiwshilik háreketinde eń joqarı nátiyjelerge erisiwdi 
támiyinleydi. Qábiletli bolajaq oqıtıwshı qánigelikti tez iyeley aladı 
144

---

hám joqarı nátiyjelerge erisedi hám de islep shıǵarıwda, ilim hám 
texnika proceslerine jańalıq kirite aladı.
Oqıtıwshınıń uqıp hám qábileti - N. V. Kuzminanıń pikirinshe, 
pedagogikalıq háreket talaplarına juwap beriwshi hám tálim-
tárbiyada belgilengen maqsette ańsat erisiwin támiyinlewshi hám de 
miynet ónimdarlıǵın asırıwshı ózgeshelikler jıyındısı. N. V. 
Kuzmina eń effektiv usılların tabıwda ózine sezgirlikten ibarat 
individual, turaqlı ózgeshelikleri dep, pedagogikalıq qábiletlerdiń 
refleksiv dárejesi úsh túrdegi sezgirlikti óz ishine alıwın aytıp ótken: 
– tárbiyalanıwshı obektin seziwi; 
– norma hám jaqsı qatnastı seziwi; 
– óz kásibinde juwapkershilikti seziwi;