Ministrligi

erisiwdi támiyinley alatuǵın ózgeshelikler ansambli yaki sintezin 
túsiniw kerek.
Oqıtıwshı qábiletin úyreniwde ózgeshelikler «ansambli» 
dizbegin biz sonıń ushın da qollanılıp, bunda ózgesheliklerdiń 
ápiwayı ǵana birgelikte bar bolıwın emes, bálki olardıń óz-ara 
baylanıslı bolıwın, anıq bir sistemada óz ara tásir etiwin názerde 
tutıp atırmız. Bul sistemada ózgesheliklkerden biri aldıńǵı orınǵa 
shıǵıp, jetekshi ózgeshelikke iye bolsa, sol waqıtta basqalar ushın 
járdemshi ózgeshelikler rolin oynaydı.
İnsannıń qábileti júdá úlken sociallıq hám shaxsiy áhmiyetine 
iye, qábilet joqarı miynet ónimdarlıǵın támiyinlewge, sociallıq 
baylıqtıń san hám sapa jaǵınan tez ósiwine, jámiyet rawajlanıwına 
járdem beredi. Sonıń ushın da bolajaq oqıtıwshılardıń ziyrekligi, 
qábiletin ashıw hám de olardan óz ornında paydalanıwdı úyrenip 
alıw zárúr ekenligi haqqındaǵı másele zárúrli talap etiledi. Qábilet 
bilim, kónlikpe hám tájiriybeler jemisi, sonıń menen birge xızmet 
usılların iyelew tezligi, tereńligi hám bekkemliginde óz kórinisin 
tabadı.
Atap ótiw kerek, qábiletli oqıtıwshı pedagogikalıq iskerlik hám 
miyneti jeńilirek boladı hám ol az sharshaydı, sebebi súyikli miyneti 
oǵan ráhát-zawıq baǵıshlaydı. Qábilet bilim, kónlikpe hám 
tájiriybeler ónimli, sonıń menen birge, iskerlik usılların iyelew 
tezligi, tereńligi hám bekkemliginde kórinedi.
Oqıtıwshınıń oqıwshılar menen baylanısı joqarı dárejede tabıslı 
bolıwı onıń pedagogikalıq qábiletine qanshelli dárejede iye 
ekenligine baylanıslı. Oqıtıwshılardıń xızmeti jas áwladtı ruwxıy 
bárkamal shaxs dárejesinde tárbiyalawda hám kásiplikbilimlerin 
tereń iyelegen kadrlardı tayarlawda payda boladı. Bunıń jetiskenligi 
oqıtıwshılardıń pedagogikalıq qábiletine baylanıslı. Qábilet kásiplik 
32

---

xızmet barısında kúsheyip baradı. Bunıń ushın oqıtıwshıda uqıp, 
zeyin hám qızıǵıwshılıq bolıw kerek.
Pedagogikalıq-psixologiyada oqıtıwshı qábiletiniń sheklengen 
túrleri joq. Pedagogikalıq qábilet túrleri pánniń, jámiyettiń 
rawajlanıwına qarap kóbeyip hám ózgerip turıwı múmkin. 
Filosofiyada qábilet uzaq waqıtqa shekem «ózgermeytuǵın násillik» 
násilden-násilge ótiw proces sıpatında sóz etilgen. Alımlardıń uzaq 
jıllar alıp barǵan ilimiy-izlenisleri hám baqlawları nátiyjesinde 
pedagogikalıq qábilettiń tómendegi tiykarǵı sıpatları ajıratılıp 
kórsetilgen.
1. Óz kásibine muhabbat, oqıwshıların jaqsı kóre alıwı 
2. Qánigelik pánin tolıq biliwıi, oǵan qızıǵıwı 
3. Pedagogikalıq taktke (ádep hám gózzallıqqa) iye bolıw 
4. Balalar toparına sińip kete alıw 
5. Óz miynetine dóretiwshilik jaqtan qatnas jasaw 
6. Juwapkershilikti seziw 
7. Tárbiyalıq bilimlerdi iyelew 
Oqıtıwshı xızmetindegi pedagogikalıq qábilettiń ózine tán 
sistemaları bar. Qábilet sisteması tómendegishe ózgeshelikleri 
menen parqlanadı.
– tiykarǵı ózgeshelikler; 
– tayanısh ózgeshelikler; 
– jetekshi ózgeshelikler; 
– járdemshi ózgeshelikler.
Pedagogikalıq qábiletler tek ǵana pedagogikalıq iskerliktiń 
nátiyjeli bolıwın hám shárt-sharayatın belgilemesten, bálki kóp 
tárepten tabıslı islewdiñ nátiyjesi de bolıp esaplanadı.
Pedagogikalıq qábilette oqıtıwshınıń óz ara pikir almasıwı 
menen baylanıslı ózgeshelikleri tiykarǵı rol oynaydı. Tómendegi 
pedagogikalıq qábilettiń tiykarǵı ózgeshelikleri oqıtıwshınıń joqarı 
pedagogikalıq bilimleri nátiyjesinde bárqulla qáliplesip baradı: