Ministrligi

 
III 
1. 
Oqıwshılar menen ádettegige salıstırǵanda turaqlı 
pedagogikalıq sáwbetlesiw usılları sizde qáliplesken be yaki joq pa? 
Onı analizleń.
86

---

2. Siz tańlaǵan sáwbet usıllar pedagogikalıq iskerligińizde sizge 
qanshelli járdem beredi dep oylaysız? 
3. Siz ózlestirgen sáwbetlesiw usılları sabaq procesinde payda 
bolatuǵın kútilmegen jaǵdaylarda qanday áhmiyetke iye? 
4. Siz adamlar menen kundelikli pikirlesiw hám klass jámáátine 
sabaq ótiw dawamında oqıwshılar menen bolatuǵın sáwbetlesiwdi 
parqlay alasız ba? Eger parqın bilseńiz bul parıqlar neden ibarat? 
5. Klassta pedagogikalıq sáwbetińiz waqtında adamlar menen 
kúndelikli sáwbetlesiwden ózgesherek neler payda boldı? 
6. Klass jámááti menen pedagogikalıq sáwbetlesiw usılların, 
geyde adamlar islep ádettegidey kúndelikli sáwbetlesiw jaǵdayına 
kóshirgen halatlarıńız boldı ma? analizleń.
Ótkerilgen ózi-ózin baqlaw tiykarında,ózińiz ushın kewilsheklik 
ózgesheliklerin kásiplik pazıylet sıpatında áhmiyetin anıqlań, sonda 
siz oqıwshılar menen pikirlesiw procesinde pedagogikalıq 
iskerligińizdegi tiykarǵı kemshiliklerden kelip shıqqan halda ózińiz 
ushın, kommunikativlik tárepten óz-ózin tárbiyalawdıń individual-
texnologiyalýq dástúrin dúziwińiz múmkin.
Usı dástúr-kásiplik pazıylet sıpatında oqıtıwshıda kewilsheklik 
hám xosh múlayımlıqtı rawajlandırıw dástúri(oqıwshılar menen 
pikirlesiw dárejesi tómen bolǵanında) bola aladı hám oqıwshıları 
menen sáwbette unamsız kórinislerdi salıstırıw (tartınshaqlıq, 
natıqlıq, keskinlik hám t. b.) kásiplik – kommunikativlik kónlikpe 
hám bilimlerdi qısqa múdette qáliplestiriwge tiykar jaratadı.
Kommunikativlik tárepten ózin-ózi tárbiyalaw sisteması individual 
berilgen usınıslar inabatqa alınǵan halda islep shıǵarılǵan bolıwı 
kerek. Sáwbetlesiwge baylanıslı kóp nárselerdi hár qanday oqıtıwshı 
óziniń ápiwayı ǵana salamat oy-pikiri hám tájiriybesi menen islep 
shıǵıwı múmkinligi tábiyiy naqolaylıqtı seziletuǵın adamlar, bunday 
pikirlesiwden keyin óz tájiriybesin sanalı túrde arttırıwı 
psixologiyalıq tosıqlardı belgili bir maqsetti gózlep saplastırıwı 
lazım. Bunıń ushın jas oqıtıwshı túrli seminarlarǵa, jıynalıslarǵa 
oqıtıwshılar basqasına kóbirek shıǵıwǵa umtılıwı, kásiplesleri hám 
adamlar menen sáwbetlesiwdiń hár bir imkaniyatınan paydalanıwı 
kerek.Mısalı, qanday da mashqala haqqında bir neshe kásipleslerińiz 
benen sóylesiw wazıypasın qoyıń. Jası úlken, tájiriybeli 
oqıtıwshılarǵa ózińizdi qızıqtırǵan mashqalalı sorawlar menen 
87

---

múráját etiń, dúkan satıwshısınıń qarıydar menen qatnasıǵındaǵı 
qıymıl-háreketlerin analizlep beriń t.b.Kóshede jolawshınıń 
sorawına juwap bergeninizde, ol onnan qanaatlanǵanlıǵın túsiniwge 
háreket etiń. Hár saparı sabaqqa tayarlıq kórip, jańa materialdı 
túsindiriwde tek pedagogikalıq qurallar hám metodlardı qalay 
qollanıwǵa, bálkim klass jámááti menen qanday sáwbetlesiwge 
kirisiw hakqında pikir siziń qıyalıńızdı bánt qılsın. Oqıwshılar 
menen mektepten tısqarı bilimlendiriw hám tárbiya procesinde 
sáwbetlesiw haqqında oylań. Sizde ájayıp tásir qaldırǵan, jaqsı 
keypiyat baǵıshlaytuǵın sáwbetlesiwdegi jaǵdaylardı hasla umıtpań. 
Oqıwshılar menen sáwbettegi bazı kewilsizliklerdi analizlewge 
urınıń. Qátelerińizdi tán alıń hám kórip bilip, sizde qanaatlanıw 
baǵıshlawı 
ushın 
náwbettegi 
sáwbetlesiwdegi 
qalay 
shólkemlestiriwdi oylań.
Sizge sáwbetlesiwde ılayıq emes insan ekenligińizdi aytsa, 
haslan ruwxıy túskinlikke túspeń. Minez-qulqıńız, is-háreketlerińiz, 
turmıs hám is tájiriybeńiz benen jáne ózgesheliklerińiz onıń kerisi 
ekenligine sáwbetlesiwde kewilsheklik hám muláyımlıq pazıyletleri 
sizde bar ekenligine ózińizdi isendiriwge háreket qılıń. Tájiriybeler 
tiykarında óz kásiplik halatıńız ústinde tınımsız islew, sáwbetlesiwde 
kewilsheklikti 
kásiplik 
tárepten 
áhmiyetli 
ózgesheliklerin 
rawajlandırıw, 
kommunikativlik 
qábiletlerdi 
jetilistiriw, 
pedagogikalıq kásiplik kónlikpe hám bilimlerdi qáliplestiriwdi úlken 
áhmiyetke iye. Eger de tálim hám tárbiyadan gózlengen maqset 
shaxstıń unamlı tásiri bolsa, demek áyne oqıwshılar menen óz ara 
birgeliktegi sharayatta oqıwshı olardıń mánawiy dúnyasına kirip 
barıwı kerek.
Tómendegi 
kórsetkishler 
tiykarında 
ózińiz 
yaki 
kásipleslerińizdin sabaǵın analizleń, klass jámááti menen sáwbetine 
juwmaqlawshı sıpatlama beriń.
1. Klassqa kiriw (sergek, isenimli, isenimsiz, bosańlaya túrde) 
2. Sáwbetlesiwdiń baslanǵısh basqıshında óziń erisip seziw 
ulıwma keypiyat (sergek, kámil, biytárep, natıq, isenimsiz) 
3. Kommunikativlik keypiyatına sıpatlama (sáwbetlesiwde hár 
tárepleme 
tolıq 
tayarlıqtı 
táriplew, 
yaki 
sáwlelentuǵın 
kommunikativlik keypiyattıń joqlıǵı) 
88

---

4.Kommunikativlik baslamanınıń, anıq kórsetiliwi.İskerlikke 
jaqsı keypiyat penen kirisiw,bul keypiyattı klassqa «juqtıra alıw» 
sabaqtıń kóterińki ruwxta hám neytral baslanıwı, yaki ruwxıy 
sharshaǵanlıq, sáwbetlesiwdi shólkemlestiriwde baslamanıń joqlıǵı.
5. Sabaqta zárúr ulıwma, pútkil sabaq dawamında, basqıshpa-
basqısh, bazı jaǵdaylarda) bolǵan oqıtıwshıǵa tán ruwxıy keypiyattı 
jarata biliwı.
6. Sabaq procesinde hám oqıwshılar menen sáwbetlesiw 
dawamında óz ruwxıy keshirmelerin basqara alıw (turaqlı ruwxıy 
halat, sabaq dawamında júzege keletuǵın jaǵdaylarǵa muwapıq 
tárizde ózin basqara alıw qábileti, keypiyatınıń buzılıwı, ózi 
dóretiwshilik keypiyatın basqarıwda turaqsızlıq) 
7. Sabaq procesinde shólkemlestirilgen sáwbetlesiw xarakteri 
(tolıq, ónimli, jeńil, rásmiy, yaki májbúriy, ústirtin, sáwbet).
8. Tálim-táribiyalıq wazıypalardı orınlaw, oqıwshılar menen óz 
ara múnásibetlerdi shólkemlestiriw ushın sáwbetlesiwdi basqarıw 
nátiyjeliligin (jıldamlıq, náziklik, sáwbetlesiwde óz jeke metodikası 
nátiyjeligin seziniw, óz ara sáwbetlesiw hám tásir ótkeriya metodları 
birligin shólkemlestire alıw tájiriybesi; yaki sáwbetlesiwden tálim-
tárbiyalıq tásir quralı sıpatında jeterli dárejede paydalana almaw).
9. Sóylew (jarqın hám bálent; obrazlı hám intonaciyalı; tereń 
sezimlerge beriliw menen, ápiwayı hám biytárep, basıq hám 
saldamalı sóylew, yaki kórkemligi kem. tásirsheńliktiń joqlıǵı, 
biytárep, kórsetpelik-keńselik).
10. Mimika (kórkem, sergek hám nıq, jarqın kóriniske iye bolıw, 
sırtqı kórinisińin pedagogikalık maqsetke muwapıq, sezim-
tuyǵılarǵa bay, bosań hám saldamalı kórinisi júzińde sáwlelendiriw).
11. Pantomimika (kórkem hám tásirli háreket, jaǵımlı insan, 
súyikli ustaz sıpatında ózligin kórsete alıw, sezim-tuyǵılarǵa bay, 
basıq hám saldamalı bolıwı, biytárep, qolaysız háreketlerden 
saqlanıw.
Usı analizde juwmaq jasap, ózi ushın paydalı bolǵan juwmaqlar 
shıǵarıp,ózińizde bar bolǵan kemshiliklerdi anıqlap, olardı 
saplastırıwga háreket etiń. Pedagogikalıq iskerligińizdi dóretiwshilik 
sáwbetlesiw mádeniyatı hám texnologiyasın qáliplestiriw boyınsha 
arnawlı sistema menen isleń, belgili bir maqsetke baǵdarlanǵan 
89

---

trening, kewilsheklik xosh múlayımlıqtı qáliplestiriwshi ózińiz ushın 
arnawlı shınıǵıwlar sistemasın jaratıń.