Ministrligi

 
Til hám sóylew. Sóylew mádeniyati – til normaların iyelew, 
sóylew, pát, sózdi paydalanıw, gáp dúziw nızamlılıqların tereń 
biliwı. Sonday-aq, tildiń kórkemlew quralları hár túrli sharayatlarǵa 
sáykes, maqsetke muwapıq bolıwı kerek. Sóylewde til – pikir 
almasıw quralı, oqıtıwshı qálbiniń aynası, oqıtıwshınıń sabaq beriw 
usılın, pedagogikalıq sheberligin tolıq kórsetiw quralı. Sóylewde – 
tildegi ráńbáreń qurallar óz kórinisin tawsa, al bunday sóylew – bay 
sóylew.
Til hám sóylew ázelden bir-biri menen birdey tıǵız baylanısqan 
qurallar. Sóylew qaysı tilde bolmasın, usı millet tiliniń nızam-
qaǵıydaları tiykarında júzege shıǵadı. Biraq olar bir-birinen 
ózgeshelenedi. Til sóylew ushın materiallıq baza. Usı material 
tiykarında sóylew quraladı.
Sóylew tildegi bar bolǵan kórkemlew qurallarınan paydalanılǵan 
halda reallıqqa aylanǵan pikir bolıp, eki túrde sáwlelenedi.

İshki sóylew; Sırtqı sóylew; 
Oqıtıwshı sanasında júzege keletuǵın, ele ámelge aspaǵan til 
elementlerinen quralǵan, adamnıń awzın ashpastan pikirlewi, pikir 
júrgiziwi, oylawı – bul ishki sóylew.
Oqıtıwshınıń pikirlewi hám pikirdiń til quralları arqalı sóylew 
organlarına tásiri hám háreketi sóylew – sırtqı sóylew bolıp, ol 
jámiyetlik hádiyse.
1. Oqıtıwshınıń sóylew iskerligi: sóylew, qabıllaw hám 
esitiwden ibarat.
Sóylew hádiysesi monolog, diolog, polilog, deklamaciya hám 
ayırım tekst hám kitap formasında bolıwı múmkin. Sóylew arnawlı 
belgilengen tártipte óziniń kólemi menen oratorǵa usınıladı.
Til 
hádiysesi 
fonemalar 
sistemasında, 
morfemalarǵa, 
sinonimiya, 
omonimiyalarda, 
bar 
bolǵan 
grammatikalıq 
qaǵıydalarǵa quramalı terminler hám frazeologiyalıq ibaralarda 
sáwlelenedi.
119

---