Мирзо улуғбек номидаги

Foydalanilgan adabiyotlar 
1. Mavlonov O.M. Mustaqil bilim olish va o‘z-o‘zini baholash orqali bilimni 
nazorat qilish. –Toshkent.: 2001. -24 b.
2. Олимов Қ. Т., Ашурова С.Ю., Ўринов У.А. Замонавий таълим 
технологиялари. Тошкент. 2007. 84 б. 

---

291 
ANALITIK KIMYODAN TANLOV FANLARINI O’QITISH 
Ruziyev E.A., Eshonqulov Z.A. 
Samarqand davlat universiteti, Samarqand sh. 
Respublikamiz hukumatining malakali va sifat jihatdan bugungi kun 
talabiga javob beradigan yetuk mutaxassis kadrlar yetishtirish to’grisidagi 
hamda O’zbekiston Respublikasi Prezidentining “ta’lim tarbiya va kadrlar 
tayyorlash tizimini tubdan isloh qilish, barkamol avlodni voyaga yetkazish 
to’g’risida” gi farmonida belgilab berilgan vazifalarni hayotga tadbiq etish 
davlatimiz siyosatining va ta’lim tizimida mehnat qilayotgan har bir professor 
o’qituvchining ustuvor maqsadli vazifalaridan biri bo’lib qolmog’i lozimdir. 
Samarqand davlat universitetianalitik kimyo kafedrasida bakalavr va 
magistrlar tayyorlashda asosiy va ixtisoslik fanlaridan tashqari analitik 
kimyoning turli sohalarini o’rganish bo’yicha rejalashtirilgan tanlov fanlarini 
o’qitish tizimi ham yaxshi yo’lga qo’yilgan. 
Analitik kimyo kafedrasida bitiruvchi kurs talablariga mutaxassislik tanlov 
fani sifatida ko’p yillardan beri elektrkimyoviy analiz usullari fani o’quvi yo’lga 
qo’yilgan. Ushbu fanni ba’zi yillari fizik kimyoviy analiz usullari talaba tanlov 
fanining bir qismi tarzida faqat suvdagi eritmalarda bo’ladigan elektrokimyoviy 
jarayonlar bilan cheklangan nazariy tushunchalarga e’tibor qaratilgan. Bunda 
bitiruvchi kurs talabalariga barcha elektrokimyoviy analiz usullari haqidagi 
nazariy, amaliy va laboratoriyaga oid bo’lgan tushuncha hamda bajariladigan 
ishlar analitik kimyodan ikkinchi kursda o’tilgan fizik-kimyoviy analiz 
usullariga tegishli nazariy tushunchalar va alboratoriya ishlari takrorlanib 
qolayotgan edi. 
2017-2018 o’quv yillaridan elektrokimyoviy analiz usullari tanlov fanini 
talabalarga suvsiz eritmalar analitik kimyosining fizik-kimyoviy asoslari nuqtai 
nazaridan qayta ko’rib chiqilib o’quv jarayoniga tadbiq etildi. Darslar esa prof. 
O.Fayzullayevning O’zbekiston Respubliksi oily va o’rta maxsus ta’lim vazirligi 
oily o’quv yurtlari talabalari uchun o’quv qo’llanma sifatida tavsiya qilgan. 
“Suvsiz eritmalar elektr kimyoviy analiz usullari”tashkil etildi.
Talaba tanlov fanidan darslar qo’llanmada qayt etib o’tilgan 
elektrokimyoviy 
analiz 
usullarida 
(Potensiometriya, 
kulonometriya, 
konduktometriya va voltamperometriya) suvsiz eritmalarning qo’llanilishi 
asoslari, suvsiz erituvchilarning tasniflari, erigan moddalar xossalariga suvsiz 
erituvchilarning ta’siri, ularning analitik imkoniyatlari, elektrokimyoviy 
usullarda ishlatilishi xususiyatlari, elektrodlarda boradigan jarayonlarga 
erituvchilarning ta’siri, kislota va asoslarning kislota-asos konstantalarini 
baholash usullari kabi ko’plab tushunchalrni hisobga olingan holda tashkil 
etildi. Elektrokimyoviy analiz sullariga asoslangan titrlash jarayonlarining 
barcha hollarida ham suvli-suvsiz eritmalar va erituvchilarda sodir bo’ladigan 
o’zgarishlarga alohida e’tibor qaratildi.

---

292 
Amaliy-laboratoriya ishlari uchun ajratilgan 36 soat mobaynida talabalr 
suvsiz erituvchilarning ionlanishi konstantalarini aniqlash bo’yicha ham 
tajribalar olib boorish imkoniyatiga ega bo’ldilar.
Suvsiz eritmalar elektrokimyoviy analiz usullari fanini o’qitish uchun 
malaka talabi va standartlariga mos keladigan, o’quv smestrlariga taqsimlangan 
ma’ruza, laboratoriya mashg’ulotlari, seminarlar hamda mustaqil ishlarni o’z 
ichiga olgan ishchi o’quv dasturi tuzilgan. Ishchi o’quv dasturi oliy va o’rta 
maxsus, 
kasb-hunar 
ta’limi o’quv-metodik birlashmalari faoliyatini 
muvofiqlashtiruvchi kengashning maxsus majlis bayoni bilan ma’qullangan 
fanning o’quv dasturiga moslab tuzilgan. Unda shu fanning o’qitishning 
maqsadi va vazifalari, fa bo’yicha talabalarning bilimiga, malaka va 
ko’nikmasiga qo’yiladigan talablar, fanning ishlab chiqarishdagi o’rni, fanni 
o’qitishda zamonaviy axborot va pedagogik texnologiyalar va fanning o’quv 
rejadagi boshqa fanlar bilan o’zaro bog’liqligi va uslubiy jihatdan ketma-ketligi 
kabi jihatlar o’rin olgan.
Hozirgi kunda “Suvsiz eritmalar elektrokimyoviy analiz usullari” talaba 
tanlov fanini bitiruvchi kurs talabalariga o’tishda amaliy mashg’ulotlarni 
bajarish uchun shu o’quv yilidan boshlab keltirilayotgan zamonaviy asbob-
uskunalarga moslashtirish jarayoni ketmoqda.